Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, Volume 8, Issue 1, No 15, Year 2025 , Pages 67-88

    Critical Thinking Skills in the Elementary Books on Social Studies

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Hosein / Philosophy group, Azad Islamic university Arak Iran / hosein.karimian46@yahoo.com
    ✍️ فائزه ناطقی / Philosophy group, Azad Islamic university Arak Iran / fn1345@gmail.com
    Mohammad / Philosophy group, Azad Islamic university Arak Iran / seifi_ir_2000@yahoo.com
    Pages: 67-88 Receive Date: 2025/02/23 Accept Date: 2025/02/23
    Abstract: 
    Expanding the skill of critical thinking is one of the determining factors of an effective education. Texts books are the important instruments of this process in centralized educational systems which contribute to developing critical thinking by increasing the coefficient thinking or supporting research studies. The purpose of this study is evaluating the attention which the elementary school books on social studies devote to critical thinking. The statistical population is the elementary school text books on social studies taught in the third grade to the sixth grade. A checklist based on Lipmann critical thinking components was used for collecting the data. The results are as follows: 1. Critical thinking skills vary in the different grades of elementary school in as far as analysis, combination, evaluation and explanation are concerned. 2. Critical thinking skills in all the stages of analysis, combination, evaluation and explanation are lower than expected in all the text books of the grade three to grade six. 3. The relative status of the critical thinking skills in the stage of explanation in the text books on social studies is better than it is in the other stages. 4. On the whole, the elementary text books on social studies cannot contribute to the development of the critical thinking skills among students.
    Keywords: 
    Content Analysis
    critical thinking skills
    social studies
    elementary school.
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :مهارت های تفکر انتقادی درکتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره‌ی ابتدایی
    Abstract: 
    یکی از مؤلفه های تعیین کننده‌ی تعلیم و تربیت مؤثر، توسعه‌ی مهارت های تفکر انتقادی در فراگیران است. ابزار مهم این فرایند در نظام های متمرکز آموزشی، کتاب های درسی است که می  تواند با افزایش ضریب تفکر یا دعوت به پژوهش، رشد تفکر انتقادی را در پی داشته باشد. هدف این تحقیق ارزیابی میزان توجه به کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره‌ی ابتدایی به مهارت های تفکر انتقادی است. جامعه‌ی آماری کتاب های «مطالعات اجتماعی» پایه های سوم تا ششم دوره‌ی ابتدایی است که مجموع آنها به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات «چک لیست» محقق ساخته بر اساس مؤلفه های تفکر انتقادی لیپمن است. نتایج نشان می دهد: 1. مهارت های تفکر انتقادی در سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در پایه های گوناگون تحصیلی دوره‌ی ابتدایی متفاوت است. 2. مهارت های تفکر انتقادی در تمام سطوح تجزیه و تحلیل، ترکیب، ارزشیابی و توضیح در تمام کتاب های پایه های سوم تا ششم پایین تر از حد انتظار است. 3. وضعیت نسبی مهارت های تفکر انتقادی در سطح توضیح، درکتاب های «مطالعات اجتماعی» بهتر از سطوح دیگر است. 4. در مجموع، کتاب های «مطالعات اجتماعی» دوره‌ی ابتدایی از ایجاد توانایی مهارت های تفکر انتقادی مطلوبی در شاگردان برخوردار نیست.
    Keywords: 
    تحلیل محتوا
    دوره ابتدایی
    مهارت های تفکر انتقادی
    مطالعات اجتماعی
    References: 
    • آقازاده، محرم، 1385، «نگاهي به نقش زبان در تعليمات ديني»، تربيت اسلامي، سال اول، ش 2، ص7-20.
    • احمدزاده اهري، زهرا و همكاران، 1394، «بررسي تفکر انتقادي کتاب‌هاي مطالعات اجتماعي و راهنماي معلم پايه هفتم سال 92-93»، رشد آموزش علوم اجتماعي، دوره هفدهم، ش 4، ص18-23.
    • اَرنشتاين آلن سي و هانکينس فرانسيس پي، 1373، مباني فلسفي، روان‌شناختي و اجتماعي برنامة درسي، ترجمه سياوش خليلي شوريني، تهران: يادواره کتاب.
    • پيرو، مريم و همکاران، 1391، بررسي جايگاه تفکر انتقادي در کتاب‌هاي علوم تجربي و تعليمات اجتماعي پايه چهارم ابتدايي، پايان‌نامه کارشناسي ارشد دانشگاه پيام نور تهران.
    • تقي‌پور ظهيري، علي، 1383، مقدمه‌اي بر برنامه‌ريزي آموزشي و درسي، تهران، آگاه.
    • جناآبادي، حسين و همكاران، 1394، «تأثير تعليم تفكر انتقادي بر رشد مهارت‌هاي اجتماعي دانشجويان علوم پزشكي»، راهبردهاي آموزش در علوم پزشکي، ش30، ص69-73.
    • خليلي، حسين و همکاران، 1382، «مقايسه تأثير دو روش آموزش کلاسيک مبتني بر استراتژي‌هاي تفکر انتقادي بر يادگيري پايدار دانشجويان پرستاري»، مجله علمي دانشگاه علوم پژشکي سمنان، ج 5.
    • دفتر تأليف و برنامه‌ريزي کتاب‌هاي درسي، 1377، چارچوب‌هاي برنامه‌ريزي درسي، تهران، ايران.
    • دلاور، علي و كيانوش زهراکار، 1393، سنجش و اندازه‌گيري، ويراست دوم، تهران، ارسباران.
    • رضويان شاد، مرتضي و خليل سلطان‌قرايي، 1389،« بررسي ادراک معلمان از تفکر انتقادي»، علوم تربيتي، سال سوم، ش 11، ص29 - 46.
    • سرمد، غلامعلي و فرشيد سيدي، 1392، «بررسي تأثير آموزش تفکر انتقادي بر پيشرفت تحصيلي دانشجويان»، تحقيقات مديريت آموزشي، دوره پنجم، ش 1، ص101 - 118.
    • سلطان‌قرايي، خليل و اكبر سليمان‌نژاد، 1387، «تفکر انتقادي و ضرورت آموزش آن در کلاس درس»، تربيت اسلامي، دوره 3، ش 6، ص181- 195.
    • سنه، افسانه، 1382، «راهبردهاي آموزش مهارت‌هاي تفکر انتقادي»، رشد معلم، ش 177، ص21 - 24.
    • شباني، احمد، 1387، تحليل محتواي کتاب تعليمات اجتماعي سوم ابتدايي، کردستان، راهينان.
    • شعباني، حسن و محمود مهرمحمدي، 1379، «پرورش تفکر انتقادي با استفاده از آموزش مسئله‌محور»، مدرس، دوره چهارم، ش 1، ص115 - 125.
    • عارفي، محبوبه و مرتضي رضايي‌زاده، 1390، «مروري بر نقش و جايگاه برنامه درسي دانشگاهي در رشد تفکر انتقادي دانشجويان»، مطالعات برنامه درسي آموزش عالي، دوره دوم، ش 3، ص42 - 62.
    • علي‌پور، وحيده و همکاران، 1392، «تأملي بر موانع تفکر انتقادي در برنامه درسي آموزش متوسطه»، پژوهش در برنامه‌ريزي درسي، دوره 10، ش 9، ص1-15.
    • کرد نوقايي، رسول و حسن پاشاشريفي، 1384، «تهيه و تدوين برنامة درسي مهارت‌هاي زندگي براي دانش‌آموزان دورة تحصيلي متوسطه»، نوآوري‌هاي آموزشي، ش 12، ص3.
    • مايرز، چت، 1386، آموزش تفکر انتقادي، ترجمه خدايار ابيلي، تهران، سمت.
    • ميلر، جي. پي، 1382، نظريه‌هاي برنامه درسي، ترجمه محمود مهرمحمدي، تهران، سمت.
    • ندافي، راضيه، 1393، ضرورت ترويج تفکر انتقادي و خلاق در جامعه امروز، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
    • ندرلو، ليلا، 1393، بررسي جايگاه تفکر انتقادي درمحتواي کتاب‌هاي جديد تأليف مطالعات اجتماعي پايه سوم و ششم ابتدايي، رساله کارشناسي ارشد دانشگاه آزاد اسلامي اراک.
    • هاشميان‌نژاد، فريده، 1380، ارائه چارچوب نظري درخصوص برنامه درسي مبتني بر تفکر انتقادي در دوره ابتدايي با تأکيد بر برنامه درسي مطالعات اجتماعي، رسالة دکتري دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات.
    • Andolina, M. (2001). Critical Thinking for Working Students, Columgia, Delmar Press.
    • Browne, Neil. (2003). Critical Thinking is Objective. College Student Journal.
    • Cakir & Yurtsever. (2013). An assessment of critical thinking Skills based architectural project cours in terms of students outputs, Procedia social and behavioral sciences,Ankara,Turkey.p. 348-355.
    • Chaffee,John. (2006).Teaching Critical Thinking across the Curriculum, new Directions for Community Colleges, volume 1992 Issue34.
    • Claudia Schumann. (2012). Boundedness beyond reification:cosmopolitan teacher educationas critique. Ethics & Global Politics,Vol. 5, No. 4, 2012, p. 217_237
    • Cottrell's. (2011).Critical Thinking Skills: Developing effective analysis and gument.NY: Palgrave Macmillan.
    • Curtis,f.,Rudd,T.,Gallo,R.,Eckhrt,M.,Ricketts,E. (2008).Overtly Teaching Critical Thinking and Inquiry-based learning:A Comparison of two undergraduate biotechnology Classes.Journal of Agricultural Education,49(1):72-84.
    • Demirhan & Koklukaya. (2014). The critical thinking Dispositions of prospective sciences Teachers, Procedia – social and behavioral sciences,Ankara,Turkey.p. 1551-1555.
    • Fisher, Alec. (2005). Critical Thinking: an introduction, United Kingdom: Cambridge University Press.
    • Fowler. (2008).the ethical Practice of Critical Thinking. Carolina academic.
    • Hong MA,PAN Zhiyuan. (2014).Is Critical Reading Indispensible to College English for General Purpose inChina? Cross-Cultural Communication,Vol. 10, No. 3, 2014, p. 77-83
    • Kind. (1991).the skills of argument.Cambridge:Cambridge University Press.
    • Lipman,M. (1998).Critical Thinking: what it can be? Educational Leadership,46(1),38-43.
    • Meyers,Chet. (1986).Teaching Students to thginkin Critically,Sanfrancisco,Jossey-bass publisher.
    • Nelson,T.o. (2001).Meaning of Critical Thinking. Critical Thinking and Education.Cambridge University Press.
    • Page,D. (2001).Promoting Critical Thinking Skills by using negotiation exercises. Journal of Education for business.
    • Paul,r. (2005).The state of Critical Thinking today. New directions for community colleges,130,27- 40.
    • Pinar, w. f. (1996). understanding curriculum, New York,Peter lang Publishing, INC.
    • 45 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Hosein، ناطقی، فائزه, , Mohammad.(2025) Critical Thinking Skills in the Elementary Books on Social Studies . Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(1), 67-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Hosein ؛ فائزه ناطقی; Mohammad ."Critical Thinking Skills in the Elementary Books on Social Studies ". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8, 1, 2025, 67-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , H، ناطقی، فائزه, , M.(2025) 'Critical Thinking Skills in the Elementary Books on Social Studies ', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(1), pp. 67-88

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , H، ناطقی، فائزه, , M. Critical Thinking Skills in the Elementary Books on Social Studies . Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 2025; 8(1): 67-88