Writers:
Mohammad Taghi / Assistant Professor of Quranic Sciences and Hadith at Payam Noor University of Qom
Pages:
87-104
Receive Date: 2025/04/09
Accept Date: 2025/04/09
Abstract:
Divine traditions"—the fixed laws that God has used to govern the universe—in addition to expressing individual and social laws, encompass a variety of educational implications that paying attention to them can be exploited in three dimensions of cognitive, tendency and action of human education. The present study seeks to clarify the educational implications of these traditions only in the "cognitive dimension" of religious education, using Quranic verses incorporating "divine traditions". The primary assumption of the research is that the educator's awareness and knowledge of these traditions in the first place, and his acquaintance with these divine laws, in the second place, facilitates the cognitive and epistemic grounds for the process of "religious education". According to the results, the five types of effective cognition in religious education specifically used in the verses incorporating divine traditions are: 1. Knowledge of awareness, 2. Knowledge of God, 3. Knowledge of man, 4. Knowledge of the world and the Hereafter, and 5. Knowledge of action. This study has shown that verses on the traditions of "the guidance of the believers" and “the greatness of the misguidance of infidels and hypocrites” from an epistemological point of view, verses on the tradition of "divine supervision" and "divine will" concerning theology, the verses of "trust", "divergence of degrees" and "negation of haraj" in human cognition, verses on the traditions of the "inevitable death" and "being examined" in terms of knowing the world, and finally the traditions of "human awareness of the consequences of actions" in the discussion of knowing the world, have an important significant role in directing the human religious education, especially in its cognitive dimension
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :مدالیل تربیتی «سنتهای الهی»: با تأکید بر بُعد شناختی
Abstract:
«سنت های الهی»، به معنای قوانین ثابتی که خداوند عالم برای تدبیر جهان هستی به کار گرفته است، ضمن بیان قوانین فردی و اجتماعی، دربردارندهی دلالت های تربیتی متنوعی است که توجه به آنها می تواند در سه بعد شناختی، گرایشی و کنشی تربیت انسان مورد بهره برداری قرار گیرد. تلاش پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از آیات قرآنی متضمن «سنت های الهی»، دلالت های تربیتی این سنن را صرفاً در «بُعد شناختی» تربیت دینی روشن سازد. فرض اولیهی پژوهش بر این است که آگاهی و معرفت مربی به این سنن در درجهی اول، و آشناسازی متربی با این قوانین الهی در درجهی دوم، زمینه های شناختی و معرفتی را برای فرایند «تربیت دینی» فراهم و تسهیل می سازد. بر اساس نتایج حاصله، پنج نوع شناخت مؤثر در تربیت دینی که به طور خاص از آیات متضمن سنت های الهی استفاده می شود، عبارت اند از:
1. شناختِ آگاهی، 2. شناخت خداوند، 3. شناخت انسان، 4. شناخت دنیا و آخرت، 5. شناخت عمل.
این پژوهش نشان داده است که آیات مرتبط به سنت های «هدایتِ مؤمنان» و «زیادت ضلالتِ کفار و منافقان» در نگاهی معرفت شناختی، آیات مربوط به سنت «نظارت الهی» و «ارادهی مطلقه الهی» در باب خدا شناسی، آیات «امانت»، «اختلاف درجات» و «نفی حرج» در بخش شناخت انسان، آیات مربوط به سنت های «اجل محتوم» و «ابتلا» در خصوص شناخت دنیا، و نهایتاً سنت های مربوط به «آگاهی انسان از نتایج اعمال» در بحث شناخت دنیا، در جهت دهی سیر تربیت دینی انسان به ویژه در بعد شناختی آن، نقشی اثرگذار و معنادار دارد.
References:
- اسلامي، ادريس، 1396، «رويکرد شناختي به تربيت ديني»، فلسفه تربيت، ش 2، ص29ـ70.
- ايازي، سيدعلينقي، و هدايي، نيکوسادات، 1393، درآمدي بر مفهوم تغييرات اجتماعي در قرآن کريم، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
- بهرامپور، ابوالفضل، 1389، تفسير مبين (تفسير يك جلدي قرآن كريم)، قم، آواي قرآن.
- بهشتی، سعيد، 1388، «تأملاتي در فلسفه تربيت ديني از ديدگاه اسلام»، مقالات برگزيده در همايش تربيت ديني در جامعه معاصر، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، ص165-188.
- جمشيدي کوهساري، محبوبه و ديگران، 1388، «تأکيد بر تربيت عقلاني، گامي اساسي در تربيت ديني»، مقالات برگزيده در همايش تربيت ديني در جامعه معاصر، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، ص481 و482.
- جمعي از نويسندگان، 1388، "ابعاد وجود انسان و مفهوم تربيت ديني"، تربيت ديني در جامعه اسلامي معاصر (گفتوگوها)، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- جوادي آملي، عبدالله، 1396، تفسير تسنيم، قم، اسراء.
- حسيني، اعظم، 1395، تأثير شناخت سنتهاي الهي بر سبک زندگي اسلامي، پاياننامه کارشناسي ارشد دانشگاه قم، دانشکده الهيات و معارف اسلامي.
- خاشعي، فاطمه، 1391، سنتهاي تربيتي در قرآن، پاياننامه کارشناسي ارشد دانشگاه معارف قرآن و عترت، دانشکده معارف قرآني.
- داودي، محمد، 1386، تربيت ديني، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- ـــــ ، 1388، «تأملي در معناي تربيت ديني و نسبت آن با مفاهيم نزديک»، مقالات برگزيده در همايش تربيت ديني در جامعه معاصر، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني، ص30.
- ربرت. جي. استرنبرگ، 1386، روانشناسي شناختي، ترجمه مريم وفايي، تهران، دانشگاه تربيت مدرس.
- سید قطب، 1402ق، تفسیر فی ظلال القرآن، بيروت، دار الشروق.
- شاکري لموکي، ام البنين، 1395، بررسي مباني فلسفي سنن تربيت در قرآن، پاياننامه کارشناسي ارشد دانشگاه الزهرا، دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي.
- شجاعي، محمدصادق، 1386، «نگاهي به شناخت از منظر فلسفه، روانشناسي و اسلام»، معرفت، ش 119.
- صادقي محسنآباد، حجتالله، 1388، بررسي مباني تربيت ديني از منظر قرآن و روايات، پاياننامه کارشناسي ارشد دانشگاه قم، دانشکده الهيات.
- صدر، محمدباقر، 1381، سنتهاي تاريخي در قرآن، تهران، تفاهم.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1411ق، الميزان في تفسير القرآن، بيروت، منشورات مؤسسه الاعلمي للمطبوعات.
- علمالهدي، جميله، 1391، نظريه اسلامي تعليم و تربيت (مباني آموزش رسمي)، تهران، دانشگاه امام صادق.
- غفاري، ابوالحسن، 1385، سنت امتحان در زندگي انسان، قم، مرکز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما.
- قرائتي، محسن، 1382، تفسير نور، چ پنجم، تهران، مرکز فرهنگي درسهايي از قرآن.
- ـــــ ، 1396، ترجمه و تفسير قرآن کريم، تهران، مرکز فرهنگي درسهايي از قرآن.
- محمدقاسمي، حميد، 1389، روشهاي تربيتي در داستانهاي قرآن، تهران، بينالملل.
- مصباح يزدي، محمدتقي، 1368، جامعه و تاريخ از ديدگاه قرآن، تهران، سازمان تبليغات اسلامي.
- مکارم شيرازي، ناصر، 1352-1366، تفسير نمونه، قم، دار الکتب الاسلاميه.
- مهاجري، مسيح، 1361، سنتها از ديدگاه قرآن، تهران، مرکز حزب حمهوري اسلامي.
- نجاتي، محمدعثمان، 1984م، قرآن و روانشناسي، چ هشتم، ترجمه عباس عرب، مشهد، بنياد پژوهشهاي اسلامي.
- النحلاوي، عبدالرحمن، 2008م، التربية بالآيات، چ پنجم، دمشق، دار الفکر.
- نيکزاد الحسيني، فاطمهسادات، 1392، شبکه معنايي سنن الهي در قرآن کريم، پاياننامه کارشناسي ارشد دانشگاه قرآن و حديث.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, Mohammad Taghi, Yaghoubi, Mohammad taher, , Horiyeh.(2025) Educational Models of "Divine Traditions": With Emphasis on the Cognitive Dimension. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 10(2), 87-104
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
Mohammad Taghi ; Mohammad taher Yaghoubi; Horiyeh ."Educational Models of "Divine Traditions": With Emphasis on the Cognitive Dimension". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 10, 2, 2025, 87-104
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, Yaghoubi, M, , H.(2025) 'Educational Models of "Divine Traditions": With Emphasis on the Cognitive Dimension', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 10(2), pp. 87-104
APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER
, M, Yaghoubi, M, , H. Educational Models of "Divine Traditions": With Emphasis on the Cognitive Dimension. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 2025; 10(2): 87-104