Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, Volume 15, Issue 1, No 29, Year 2025 , Pages 33-50

    Prediction of Moral and Spiritual Growth of the Elementary Level Students of the Qom Seminary Based on Hidden Curriculum

    Article Type: 
    Research
    Writers:
    Mohammad / M.A. of Educational Psychology, University of Qom / torabifarmohammad@gmail.com
    ✍️ Hassan Najafi / / Ph.D. of Curriculum Studies, Allameh Tabataba’i University / hnajafih@yahoo.com
    Ali naghi Faghihi / Associate Professor, Department of Philosophy of Education and Training, University of Qo / anـfaghihi@qom.ac.ir
    Pages: 33-50 Receive Date: 2025/02/23 Accept Date: 2025/02/23
    Abstract: 
    This research was conducted with the aim of predicting the moral growth and spiritual growth of the introductory level students of the Qom Seminary, based on the hidden curriculum. The research method is descriptive and correlational. The statistical population of students at the introductory level of the Qom Seminary equals to fifteen thousand people, and using the Krejcie and Morgan table, the number of samples are estimated to be 375 people. The research tools include Ma’navizadeh’s Moral Development Questionnaires (2012), Taqizadeh's Spiritual Development (2011) and Sheikhi's Hidden Curriculum (2009). This research uses Pearson's correlation coefficient and regression analysis to analyze the data. According to the findings of this research, the components of the hidden curriculum, including the social atmosphere and human interactions, physical structure and organizational structure, affect the criterion variables, i.e. moral growth and spiritual growth, and have predictive power. The standardized beta coefficient are 0.441 and 0.521 for these two variables respectively. Based on the findings of this research and according to the average amount of students’ moral and spiritual growth, we suggested that the educational policy makers of the Qom Seminary should take advantage of the components of hidden curriculum to increase the students’ advancement in their moral course and spiritual behavior
    Keywords: 
    moral growth
    spiritual growth
    hidden curriculum
    the introductory level students of the Qom Seminary
    چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
    Title :پیش‌بینی رشد اخلاقی و رشد معنوی طلاب سطح مقدماتی حوزه‌ی علمیه‌ی قم براساس برنامه‌ی درسی پنهان
    Abstract: 
    پژوهش با هدف پیش بینی رشد اخلاقی و رشد معنوی طلاب سطح مقدماتی حوزة علمیة قم براساس برنامة درسی پنهان انجام شد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعة آماری طلاب سطح مقدماتی حوزة علمیة قم برابر پانزده هزار نفر بود که با استفاده از جدول گرجسی و مورگان تعداد نمونه، 375 نفر به عنوان نمونه برآورد شد. ابزارهای پژوهش شامل پرسش نامه های رشد اخلاقی معنوی پور (1391)، رشد معنوی تقی زاده (1390) و برنامة درسی پنهان شیخی (1388) بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون استفاده شد. یافته ها نشان داد که مؤلفه های برنامة درسی پنهان، ازجمله جو اجتماعی و ارتباطات متقابل انسانی، ساختار فیزیکی و ساختار سازمانی، بر متغیرهای ملاک یعنی رشد اخلاقی و رشد معنوی تأثیر می گذارند و قدرت پیش بینی دارند. ضریب بتای استانداردشده برای این دو متغیر به ترتیب برابر 441/0 و 521/0 بود. براساس یافته ها و با توجه به میزان میانگین به دست آمده از رشد اخلاقی و معنوی، پیشنهاد شد که سیاست گذاران آموزشی حوزة علمیة قم با بهره گیری از مؤلفه های برنامة درسی پنهان، به فزونی رشد در سیر اخلاقی و سلوک معنوی طلاب سطح مقدماتی مبادرت ورزند.
    Keywords: 
    رشد اخلاقی
    رشد معنوی
    طلاب مقدماتی حوزه علمیه قم
    برنامه درسی پنهان
    References: 
    • اميري، زهرا، 1391، بررسي کيفي تأثير مؤلفه‌هاي برنامة درسي پنهان بر هويت اسلامي ـ ايراني دانش‌آموزان، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه شاهد.
    • برک، لورا، 1399، روان‌شناسي رشد نوجواني تا پايان زندگي، تهران، ارسباران.
    • تقی‌زاده، محمداحسان، 1390، پرسشنامه رشد معنوی، تهران، دانشگاه پیام نور.
    • خاتمي، فاطمه‌سادات، 1397، تکوين اخلاق بين فردي دانش‌آموزان در تعامل با برنامة درسي پنهان، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، مشهد، دانشگاه فردوسي.
    • ديبا، حسين، 1392، درآمدي بر نظريه‌هاي رشد اخلاقي، قم، پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامي.
    • شکاري، عباس و همكاران، 1393، «آسيب‌شناسي تربيت اخلاقي از منظر برنامة درسي پنهان (مورد مطالعه: دانشگاه کاشان)»، مطالعات برنامة درسي آموزش عالي، ش 9، ص 124ـ143.
    • شهرياري، فرج‌الله، 1392، بررسي رابطه برنامة درسي پنهان با رشد اعتقادي و انگيزه پيشرفت دانش‌آموزان پسر پايه سوم دورة متوسطة شهر خرامه در سال تحصيلي 92-93، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، مرودشت، دانشگاه آزاد اسلامي.
    • شهيدي، شهريار و سعيده فرج‌نيا، 1391، «ساخت و اعتباريابي پرسش‌نامه سنجش نگرش معنوي»، روانشناسي و دين، ش 19، ص 97-115.
    • شيخي، مرداس، 1388، بررسي تربيت شهروندي در برنامة درسي پنهان نظام آموزشي متوسطه نظري از نظر معلمان مرد شهر اهواز، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه خوارزمي.
    • عباسي نودژ، سکينه، 1394، نقش مؤلفه‌هاي برنامة درسي پنهان در شکل‌گيري هويت ديني دانشجويان دانشگاه شهيد باهنر کرمان، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، كرمان، دانشگاه باهنر کرمان.
    • فتحي واجارگاه، کورش، 1392، برنامة درسي به سوي هويت جديد، تهران، آييژ.
    • فروتنيان شهر بابكي، فرزانه، 1392، بررسي رابطه بين برنامة درسي پنهان با فرايند يادگيري دانش‌آموزان دختر پايه ششم ابتدايي نواحي چهارگانه شهرستان كرج، پايان‌نامه كارشناسي ارشد، تهران، دانشگاه آزاد اسلامي واحد تهران مركزي.
    • قربان‌زاده، ليلا، 1392، «تأثير هوش معنوي بر عملكرد كاركنان در سازمان»، مديريت، ش 5، ص 52-59.
    • قرباني، محبوبه و همكاران، 1391، «بررسي رابطه هوش معنوي و تعهد سازماني در يك سازمان دولتي»، فرايند مديريت و توسعه، ش 81، ص 67-92.
    • کريم‌زاده، صادق، 1391، «رشد اخلاقي: تغيير در روي‌آوردهاي معاصر»، روانشناسي و دين، ش 19، ص 63-95.
    • كلينى، محمدبن يعقوب، 1429ق، الكافي، قم، دارالحديث.
    • مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحار الأنوار، بيروت، مؤسسة الوفاء.
    • مرزوقي، رحمت‌الله و همكاران، 1398، مبنا و معناي برنامة درسي پنهان: نگاهي نو به انواع برنامه‌هاي درسي، تهران، آواي نور.
    • معروفي، يحيي و زهرا کرمي، 1392، «برنامة درسي معنوي، چيستي و چرايي»، چکيده مقالات چهارمين همايش انجمن فلسفه تعليم و تربيت ايران: مباني فلسفي تحول در نظام آموزش‌وپرورش ايران، مشهد، دانشگاه فردوسي.
    • معنوی‌پور، داود، 1391، «ساخت مقیاس سنجش رشد اخلاقی برای دانش آموزان»، نوآوری‌های مدیریت آموزشی، ش 29، ص 96-89.
    • نجفي، حسن و همكاران، 1394، «تبيين ابعاد و مؤلفه‌هاي رشد معنوي انسان و تحليل آن در محتواي سند تحول بنيادين آموزش‌وپرورش ايران»، مسائل کاربردي تعليم و تربيت اسلامي، ش 1، ص 133-156.
    • نصري، عبدالله، 1395، «تحليل معنا در معناي زندگي»، ذهن، ش 67، ص 103-122.
    • همت‌بناري، علی، 1396، برنامة درسي پنهان؛ با نگاهي به ديدگاه اسلامي، قم، المصطفي.
    • Alqomoul, M, Al.roud, A, 2017, "Impact of Hidden Curriculum on Ethical and Aesthetic Values of Sixth Graders in Tafila Directorate of Education", Journal of Curriculum and Teaching, N. 6 (1), p. 35–44.
    • Ardiansyah, A, Erihadiana, M, 2022, "Strengthening Religious Moderation as A Hidden Curriculum in Islamic Religious Universities in Indonesia", Nazhruna: Pendidikan Islam, N. 5 (1), p. 109-122.
    • Berg, L A, Jirikowic, T, Haerling, K, MacDonald, G, 2017, "Navigating the Hidden Curriculum of Higher Education for Postsecondary Students with Intellectual Disabilities", Occupational Therapy, N. 71 (3), p. 1–9.
    • Çubukçu, Z, 2012, "The Effect of Hidden Curriculum on Character Education Process of Primary School Students, Educational Sciences: Theory & Practice, N. 12 (2), p. 1526–1524.
    • Frankl, V, E, 2007, The Unheard Cry for Meaning, Touchstone Books.
    • Fulton, RB. Moore, CM, 1995, "Spiritual Care of the School-age Child with a Chronic Condition", Pediatric Nursing, N. 10 (4), p. 224-231.
    • Gunio, M. J, D, Fajardo, A, C, 2018, "Evaluating the Hidden Curriculum and its Impact on the Character Development of Preschool Students", Asia Pacific Journal on Curriculum Studies, N. 1 (1), p. 20-25.
    • Haralambos, M. and Holborn, M, 1991, Sociology Themes and Perspectives, Glasgow, Collins Education.
    • Jackson, P W, 1968, Life in Classrooms, New York, Holt, Rinehart & Winston.
    • Li, H, 2018, "The Significance and Development Approaches of Hidden Curriculum", in College English Teaching،Advances in Social Science, Education and Humanities Research,
    • Mooney, B, Timmins, F, 2007, "Spirituality as a Universal Concept: Student Experience of Learning about Spirituality through the Medium of Art", Nurse Education in Practice, N. 7 (5), p. 275–284.
    • Murray, R B, Zentner, J B, 1989, Nursing Concepts for Health Promption, London, Prentice-Hal.
    • Nuryana, Z N, Suyadi, M, 2019, "Character Development Based on Hidden Curriculum at the Disaster-Prone School", Education and Learning, N. 13 (2), p. 219-225.
    • Nyamai, D, K, 2018, "The Role of the Hidden Curriculum in Faith, Learning and Living Integration Processes", European Journal of Social Sciences Studies, N. 3 (1), p. 137-151.
    • Obrien, ME, 2013, Spirituality in Nursing: Standing on Holy Ground, rd ed, Sudbury, MA: Jones and Bartlett.
    • Portelli, J. P, 1993, "Exposing the Hidden Curriculum", Curriculum Studies, N. 25 (4), p. 343–358.
    • Ressa, T, 2021, "Review of Schooling of Learners With Disabilities and the Manifestation of the Hidden Curriculum of Time", Educational Research & Practice, N. 11 (1), p. 95–111.
    • 68 reads
    Cite this article: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , Mohammad, Najafi, Hassan, Faghihi, Ali naghi.(2025) Prediction of Moral and Spiritual Growth of the Elementary Level Students of the Qom Seminary Based on Hidden Curriculum. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 15(1), 33-50

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    Mohammad ; Hassan Najafi; Ali naghi Faghihi."Prediction of Moral and Spiritual Growth of the Elementary Level Students of the Qom Seminary Based on Hidden Curriculum". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 15, 1, 2025, 33-50

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, Najafi, H, Faghihi, A.(2025) 'Prediction of Moral and Spiritual Growth of the Elementary Level Students of the Qom Seminary Based on Hidden Curriculum', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 15(1), pp. 33-50

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    , M, Najafi, H, Faghihi, A. Prediction of Moral and Spiritual Growth of the Elementary Level Students of the Qom Seminary Based on Hidden Curriculum. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 2025; 15(1): 33-50