An Analytical Study of the Islamic Principles of Altruism as An Educational Objective
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Alireza / PhD student in the philosophy of education, Shahid Chamran University in Ahvaz / razkowsar@yahoo.com
Parvane / assistant professor of Shahid Chamran University in Ahvaz, the department of education
Seyed Mansour / / associate professor of Shahid Chamran University in Ahvaz, the department of education
Masuod / professor of Shahid Chamran University in Ahvaz, the department of education
Abstract:
Discussing the educational objectives is among the main missions of the philosophy of education. Given the tight link between "education" and "Faith" and the importance and role of religion in human life, religion and religious teachings are considered as one of the main sources of educational objectives in religious communities. Therefore, in religious communities, it is essential that the educational objectives be discussed in terms of religious principles. Using analytical- inductive method, the present study seeks to investigate altruism as a goal in Islamic education. To this end, through explaining the concept of “altruism” and the relationship between altruism and education, spirituality and religiosity, the ontological, anthropological, epistemological and axiological assumptions that form the basis of Islamic altruism are made clear. Therefore, the mentioned principles were analyzed by referring to a number of the Quranic verses and Sunna of the prophet and the infallible Imams (in the form of their narrations) and the ideas of some Islamic scholars. Finally, it was shown that these principles support altruism as one of the goal of Islamic education
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :بررسی تحلیلی مبانی اسلامی نوع‌دوستی به‌عنوان یک هدف تربیتی
Abstract:
بحث و بررسی درباره‌ی اهداف تربیت از رسالت های اصلی فلسفه‌ی تعلیم و تربیت است. با توجه به همزادی قدیمی «تربیت» و «دیانت» و همچنین اهمیت و نقش دین در زندگی انسان، دین و آموزه های دینی به عنوان یکی از منابع اصلی استخراج اهداف تربیت در جوامع مذهبی محسوب می شود. بنابراین، ضروری است تا در جوامع مذهبی، اهداف تربیتی از منظر مبانی دینی نیز بحث و بررسی شود. پژوهش حاضر درصدد است تا نوع دوستی را به عنوان یک هدف در تربیت اسلامی به شیوه‌ی تحلیلی ـ استنتاجی بررسی کند. بدین منظور، ضمن تبیین مفهوم «نوع دوستی» و همچنین تبیین رابطه‌ی نوع دوستی با تعلیم و تربیت، معنویت و دین داری، مشخص می گردد که نوع دوستی در اسلام بر کدام پیش فرض های هستی شناختی، انسان شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی مبتنی است. ازاین رو، مبانی مذکور با مراجعه به شماری از آیات قرآن، سنت پیامبر و ائمه اطهار (در قالب احادیث و روایات آنان) و همچنین آراء برخی اندیشمندان اسلامی تجزیه و تحلیل شد و در نهایت، نشان داده شد که این مبانی از نوع دوستی به عنوان یک هدف در تربیت اسلامی حمایت می کند.
Keywords:
References:
- نهج البلاغه، 1379، ترجمه محمد دشتي، قم، مؤسسه تحقيقاتي اميرالمؤمنين.
- ابوزيد، نصر حامد، 1387، چنين گفت ابن عربي، ترجمه محمد راستگو، تهران، نشر ني.
- ازمن، هوارد ا. و کراور، ساموئل ام.، 1387، مباني فلسفي تعليم و تربيت، ترجمه غلامرضا متقي‌فر و همکاران، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- اعواني، غلامرضا و همكاران، 1389، «انسان کامل به روايت ابن‌عربي»، انديشه ديني، پياپي 34، ص160–135.
- امين‌زاده، محمد‌رضا، 1376، فرهنگ تعليم و تربيت اسلامي، قم، در راه حق.
- باقري، خسرو و همكاران، 1389، رويکردها و روش‌هاي پژوهش در فلسفه تعليم و تربيت، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگي و اجتماعي.
- باقري، خسرو، 1383، نگاهي دوباره به تربيت اسلامي، ج 1، تهران، مدرسه.
- بختيار نصرآبادي، حسن‌علي و رضاعلي نوروزي، 1382، راهبردهاي جديد آموزشي در هزاره سوم، ج 1، قم، سماء قلم.
- بردستاني، عذرا، 1383، بررسي تأثير باورهاي مذهبي بر رفتار نوع‌دوستانه و سازگاري تحصيلي دانش‌آموزان سال آخر دوره متوسطه، پايان‌نامه منتشر نشده کارشناسي ارشد رشته روان‌شناسي تربيتي، شيراز، دانشگاه شيراز.
- بهشتي، سعيد و محمدعلي افخمي اردکاني، 1386، «تبيين مباني و اصول تربيت اجتماعي در نهج البلاغه»، تربيت اسلامي، سال دوم، ش 4، ص39–8.
- تميمي آمدي، عبدالواحد بن محمد، 1384، غرر الحکم و درر الکلم، شرح جمال‌الدين محمد خوانساري، تهران، دانشگاه تهران.
- جعفري، محمدتقي، 1360، شناخت از ديدگاه علمي و از ديدگاه قرآن، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
- جوادي آملي، عبدالله، 1389، «فطرت در آينه قرآن»، انسان‌پژوهي ديني، سال هفتم، ش 23، ص5-28.
- حسيني بهشتي، سيد‌محمد و همكاران، 1390، شناخت اسلام، تهران، نشر بقعه، بنياد نشر آثار و انديشه‌هاي شهيد آيت‌الله دکتر بهشتي.
- دورکهايم، اميل، 1360، فلسفه و جامعه‌شناسي، ترجمه فرحناز خمسه‌اي، تهران، چاپخانه فرهنگ و آموزش عالي.
- سعدي، مصلح‌الدين عبدالله، 1376، گلستان سعدي، چ ششم، تهران، پيام محراب.
- شريعتمداري، علي، 1391، جامعه و تعليم و تربيت، تهران، اميرکبير.
- شريعتي، علي، 1356، جامعه‌شناسي اديان، تهران، حسينيه ارشاد.
- شعباني، زهرا، 1393، «تبيين مدل نوع‌دوستي خيرين مدرسه‌ساز در ده سال اخير (1390- 1380)»، تربيت اسلامي، سال نهم، ش 19، ص101-73.
- شمشيري، بابک، 1385، تعليم و تربيت از منظر عشق و عرفان، تهران، طهوري.
- صفايي مقدم، مسعود، 1390، «مطالعه تحليلي نهضت معنويت‌گرايي و ارائه رويکردي براي آموزش عالي معنويت‌گرا: رويکردي اخلاق بنيان»، راهبرد فرهنگ، ش 12 و13، ص110-87.
- ـــــ ، 1388، مباني تربيت از نگاه امام سجاد، اهواز، نشر رسش.
- صفايي‌مقدم، مسعود و همكاران، 1385، «بررسي اصل عقلانيت در منابع اسلامي و استلزامات تربيتي آن»، علوم تربيتي و روان‌شناسي دانشگاه شهيد چمران اهواز، دوره سوم، سال سيزدهم، ش 4، ص 29-1.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1374، تفسير الميزان، ترجمه محمدباقر موسوي همداني، قم، دفتر انتشارات اسلامي جامعه مدرسين حوزه علميه.
- عمادزاده، حسين، 1338، زندگاني امام چهارم حضرت امام زين‌العابدين، تهران، نشر محمد.
- فقيه، نظام‌الدين، 1376، سريان عشق در هستي، شيراز، نويد.
- فقيهي مقدس، نفيسه، 1389، «مباني فلسفي صلح‌گرايي از نظر اسلام»، حکومت اسلامي، سال پانزدهم، ش 3، ص157-178.
- قائمي، علي، 1378، زمينه تربيت، تهران، اميري.
- کليني، محمد بن يعقوب، بي‌تا، اصول کافي، ترجمه سيدجواد مصطفوي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت.
- مجلسي، محمدباقر، 1376، بحار الانوار، تهران، مکتبه الاسلاميه.
- مطهري، مرتضي، 1374، مجموعه آثار، قم، صدرا.
- ـــــ ، 1368، مسئله شناخت، قم، صدرا.
- ـــــ ، 1388، انسان و ايمان، قم، صدرا.
- منظري توکلي، عليرضا، 1383، تدوين فلسفه تعليم و تربيت اسلامي بر مبناي فطرت، رساله منتشر نشده دکتري در رشته فلسفه تعليم و تربيت، شيراز، دانشگاه شيراز.
- مولوي، جلاالدين محمد، 1372، مثنوي معنوي، تهران، زوار.
- ميلر، جان. پي، 1380، آموزش و پرورش و روح: به سوي يک برنامه درسي معنوي، ترجمه نادرقلي قورچيان، تهران، فراشناختي انديشه.
- هاشمي، سيدجلال، 1388، بررسي همزيستي مسالمت‌آميز به مثابه هدفي تربيتي و بازتاب آن در کتاب‌هاي درسي مقطع متوسطه آموزش و پرورش ايران، رساله منتشر نشده دکتري در رشته فلسفه تعليم و تربيت، اهواز، دانشگاه شهيد چمران.
- همتي، ابراهيم، 1389، «مراتب ايثار و نوع‌دوستي»، کيهان، ش 19829، ص 6.
- Hockenbury, D. H. ; Hockenbury, S. E. (2007). Discovering Psychology. New York: Worth Publishers.
- Keen, S. (2012). "Altruism Makes a Space for Empathy". http://www.branchcollective.org
- Scott, N., Seglow, J. (2007). Altruism. New York: Mc Graw Hill.
- Staub E.(1974). "Helping a distressed person:Social,Personality and Stimulus determinants ".Advanced in Experimental Social Psychology,7,p.293-341.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Alireza, , Parvane, , Seyed Mansour, , Masuod.(2025) An Analytical Study of the Islamic Principles of Altruism as An Educational Objective. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(1), 5-24
Alireza ; Parvane ; Seyed Mansour ; Masuod ."An Analytical Study of the Islamic Principles of Altruism as An Educational Objective". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8, 1, 2025, 5-24
, A, , P, , S, , M.(2025) 'An Analytical Study of the Islamic Principles of Altruism as An Educational Objective', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(1), pp. 5-24
