Creativity from the Perspective of Islam
Article Type:
Research
Writers:
✍️ Javad / PhD student of philosophy of Islamic education, Hawzah and Daneshgah research center / jmaddahi@rihu.ac.ir
Mohammad Dawoodi
/ assistant professor of educational sciences, Hawzah and Daneshgah research center / mdavoudi@rihu.ac.ir
/ assistant professor of educational sciences, Hawzah and Daneshgah research center / mdavoudi@rihu.ac.irSayed Ali Hosseinizadeh / assistant professor of educational sciences, Hawzah and Daneshgah research center / ali_hosseini@rihu.ac.ir
/ assistant professor of educational sciences, Hawzah and Daneshgah research center / ali_hosseini@rihu.ac.irAbstract:
One of the most important activities in "philosophy of education" is analyzing educational concepts and issues. "Creativity" is considered one of the most important concepts in this field. This paper aims at presenting an analysis of the nature of creativity by referring to Islamic sources. "A conceptual analysis" method is used in this research in which the semantic elements related to the concept of "creativity" in Islamic texts are investigated according to the semantic network and text analysis. According to Islam, the creativity of man who is considered as the caliph of God, is shaded by God's creativity. As the caliph of God, man who has the potentiality which enables him to perform his duties is regarded as the epitome of “creativity". Analyzing the terms governing creativity which come in Islamic texts, this research shows that the concept of "creativity" is framed in two words; namely "creation" and "innovation" both of which refer to the emergence of something new. “Creation”, however, is preceded by matter and time while "innovation" is not. In addition, an inquiry into Islamic texts shows that creativity along with such elements like "knowledge and experience", "power of perception and thought", '' incentive of satisfaction of needs," "volition and free will", "mental concentration", "practical skills", "modeling "and" court-appointed relationship "constitutes a semantic network, which forms the basis for defining" creativity
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :ماهیت خلاقیت در دیدگاه اسلامی
Abstract:
از مهم ترین فعالیت های «فلسفه‌ی تعلیم و تربیت»، تحلیل مفاهیم و مسائل تربیتی است و «خلاقیت»، یکی از مهم ترین مفاهیم مطرح در این رشته‌ی علمی به شمار می آید. هدف نوشتار حاضر آن است که با بررسی منابع اسلامی، تحلیلی از ماهیت خلاقیت ارائه دهد. بدین منظور، از روش «تحلیل مفهومی» استفاده شده است تا عناصر معنایی مرتبط با مفهوم «خلاقیت» در متون اسلامی بر حسب شبکه‌ی معنایی و تحلیل بافت یا سیاق متن، بررسی گردد. از دیدگاه اسلامی، خلاقیت انسان، به عنوان خلیفة الله، در ظل خلاقیت خداوند مطرح می شود و انسان به عنوان جانشین خداوند برای انجام وظایف جانشینی خود، دارای این استعداد و توانایی بوده و مظهر اسم «خلاق» است. با تحلیل واژگان ناظر بر خلاقیت در متون اسلامی، این تحقیق نشان می دهد مفهوم «خلاقیت» در قالب دو واژه‌ی «خلق» و «ابداع» بیان شده و هر دو ناظر بر پیدایش امری نو هستند، با این تفاوت که نوع «خلق» مسبوق به ماده و مدت است و نوع «ابداع» مسبوق به ماده و مدت نیست. همچنین از منظر متون اسلامی، خلاقیت با عناصر «علم و تجربه»، « نیروی ادراک و تفکر»، «انگیزه تأمین نیاز»، «اراده و اختیار»، «تمرکز و توجه ذهنی»، «مهارت های عملی» ، «الگوگیری» و «رابطه‌ی تسخیری» یک شبکه معنایی به هم تنیده ای تشکیل می دهد که مبتنی بر آن، تعریفی از «خلاقیت» ارائه می شود.
References:
- نهج البلاغه، 1387، ترجمه محمد دشتي، تهران، آستان قدس رضوي.
- سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، 1390، سند مشهد.
- ابن‌عربي، محمدبن‌علي، 1385، فصوص الحکم، ترجمه صمد موحد، تهران، کارنامه.
- استرنبرگ، رابرت، 1390، تدريس در جهت هوش موفق، ترجمه فرشته چراغي و همکاران، تهران، دانشگاه تربيت معلم.
- ـــــ ، 1393، روانشناسي شناختي، ترجمه سيدکمال خرازي و الهيه حجازي، تهران، سمت.
- افروز، غلامعلي و كامبيز کامکاري، 1387، مباني روانشناسي هوش و خلاقيت، تهران، دانشگاه تهران.
- باقري، خسرو، 1387، درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت جمهوري اسلامي ايران، ج1، تهران، علمي فرهنگي.
- بستاني، فؤاد افرام، 1375، فرهنگ ابجدي، تهران، اسلامي.
- پيرخائفي، عليرضا، 1387، پرورش خلاقيت، تهران، هزاره ققنوس.
- جعفري، محمدتقي، 1390، جبر و اختيار، تهران، مؤسسه تدوين و نشر آثار علامه جعفري.
- حسيني، افضل‌السادات، 1388، ماهيت خلاقيت و شيوه‌هاي پرورش آن، مشهد، آستان قدس رضوي.
- خامنه‌اي، سيدمحمد، 1381، «خلاقيت/ خلافت انسان در فلسفه و عرفان اسلامي»، خردنامه صدرا، ش28، ص12-5.
- دوبونو، ادوارد، 1364، تفکر جانبي، ترجمه عباس بشارتيان، تهران، چاپخانه فرهنگ.
- راجرز، کارل، 1369، درآمدي بر انسان شدن، ترجمه قاسم قاضي، تهران، دانشگاه آزاد اسلامي.
- راغب اصفهاني، حسين‌بن‌محمد، 1374، المفردات في الفاظ القرآن، ج1، 2و3، تهران، مرتضوي.
- شريعتمداري، علي، 1387، روانشناسي تربيتي، تهران، اميرکبير.
- شريف کاشاني، حبيب‌الله، 1389، خواص و مفاهيم اسماء الله الحسني، ترجمه محمدرسول دريايي، تهران، صائب.
- شکرکن، حسين و ديگران، 1388، مکتب‌هاي روانشناسي و نقد آن، ج1و2، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- صائني، محمداسماعيل، 1391، تفسير موضوعي قرآن کريم، زنجان، قلم مهر.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1380، الميزان، مجموعه20 جلدي، ج1، 15و19، ترجمه موسوي همداني، قم، اسلامي.
- فيشر، رابرت، 1386، آموزش تفکر به کودکان، ترجمه مسعود صفايي‌مقدم، تهران، رسش.
- قرشي، علي‌اکبر، 1371، قاموس قرآن (7 جلدي)، تهران، دار الکتب اسلاميه.
- کليني، محمدبن‌يعقوب، 1348، اصول کافي، ترجمه جواد مصطفوي، تهران، فرهنگ اهل‌بيت.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحار الانوار، بيروت، مؤسسه الوفاء.
- ـــــ ، 1379، توحيد مفضل، ترجمه علامه مجلسي، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
- محمدي ري‌شهري، محمد، 1379، ميزان الحکمه، ج2و3، ترجمه رضا شيخي، قم، دار الحديث.
- مکارم شيرازي، ناصر، 1375، پيام امام اميرالمؤمنين، ج1، تهران، دار الکتب الاسلاميه.
- ملاصدرا (صدرالمتألهين شيرازي)، 1392، حکمت متعاليه در اسفار اربعه، ج1/1، ترجمه محمد خواجوي، تهران، مولي.
- ـــــ ، 1392، اسرار الآيات، ترجمه محمد خواجوي، تهران، مولي.
- ميلر، جي‌پي، 1391، نظريه‌هاي برنامه درسي، تهران، سمت.
- نلر، جورج. اف، 1369، هنر و علم خلاقيت، ترجمه سيدعلي‌اصغر مسدد، شيراز، دانشگاه شيراز.
- Gaut, Berys (2010). The philosophy of Creativity. philosophy compass, (5/12), 1034 – 1046.
- https://fa.wikipedia.org.
- Kook, P. (1998). Best Practice Creativity. England: Gower publishing.
- Streberg, Robert; Niu, Weihua (2006). The philosophical Roots of Western and Eastern conceptions of creativity. Journal of Theoretical and Philosophical, vol 26, 18_ 38.
- Webster, Noah(2014). Merriam_ Webster Collegiate Dictionary. Eleventh Edition.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Javad, Dawoodi, Mohammad, Hosseinizadeh, Sayed Ali.(2025) Creativity from the Perspective of Islam. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 7(2), 5-28
Javad ; Mohammad Dawoodi; Sayed Ali Hosseinizadeh."Creativity from the Perspective of Islam". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 7, 2, 2025, 5-28
, J, Dawoodi, M, Hosseinizadeh, S.(2025) 'Creativity from the Perspective of Islam', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 7(2), pp. 5-28
