The Role of Sense and Experience in Epistemology and its Educational Implications from the Perspective of Avicenna
Article Type:
Research
Writers:
Hosein / faculty member at the department of educational sciences, the humanities institute of higher education / hkaramadbi@gmail.com
Abstract:
Using an "analytical-inferential" method, the present paper seeks to study the perspective of Avicenna on the educational implications of sense and experience as important ways of understanding the realities of the universe. Avicenna regards sense and experience as very important, so much so that some even call him a sensationalist and empiricist. He believes that most of human knowledge is based on sense, and sensory knowledge and experience is the basis for the growth and development of man’s intellectual abilities, but “intellect", the ability that differentiates humans from animals and gives credit to human knowledge, has more importance. The results indicate that "logical validity" and "matching the level of students understanding” are considered as the most important criteria for educational content. Paying attention to the role of sense and experience, active role of learners and development of their thinking skills is also among the issues that should be highlighted in teaching and learning
چکیده و کلیدواژه فارسی (Persian)
Title :جایگاه حس و تجربه در معرفت‌شناسی و دلالت‌های تربیتی آن از نظر ابن‌سینا
Abstract:
این پژوهش با روش «تحلیلی و استنتاجی» و با هدف بررسی حس و تجربه، به عنوان یکی از راه های مهم شناخت حقایق جهان هستی از نظر ابن سینا و دلالت های آنها در تعلیم و تربیت سامان یافته است. ابن سینا «حس» و «تجربه» را بسیار حایز اهمیت می داند تا جایی که برخی حتی او را حس گرا و تجربه گرا می نامند. وی بر این باور است که بیشتر معرفت های بشری بر حس مبتنی است و معارف و تجربه های حسی زمینه‌ی رشد و شکوفایی توانایی عقلانی انسان را فراهم می آورد. با وجود این، «عقل»، به عنوان نیروی ممیّز انسان از حیوان و اعتباربخش معارف بشری، در جایگاه برتر قرار دارد. یافته ها حاکی از آن است که «اعتبار منطقی» و «تناسب با سطح درک و فهم فراگیران»، مهم ترین اصول حاکم بر محتوای آموزش به شمار می آید. توجه به نقش حواس و تجربه، فعال بودن فراگیران و رشد و پرورش قدرت تفکر آنان نیز از جمله موضوعاتی است که در آموزش و یادگیری باید مطمح نظر واقع شود.
Keywords:
References:
- ابن‌سينا، حسين‌بن عبدالله، 1326، تسع رسائل في‌الحکمة و الطبيعات، قاهره، دار العرب.
- ـــــ ،1363، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نوراني، تهران، موسسه مطالعات اسلامي.
- ـــــ ، 1383، منطق دانشنامه علايي، با مقدمه، حواشي و تصحيح محمد معين و سيدمحمد مشکوه، همدان، دانشگاه بوعلي سينا.
- ـــــ ، 1375، الاشارات و التنبيهات، با شرح خواجه نصيرالدين طوسي و فخر رازي، قم، نشر بلاغه.
- ـــــ ، 1379، النجاه من الغرق في بحر الضلالات، مقدمه و تصحيح محمدتقي دانش‌پژوه، تهران، دانشگاه تهران.
- ـــــ ، 1400ق، رسائل، قم، بيدار.
- ـــــ ، 1406ق، الشفاء- الطبيعات، با تحقيق سعيد زايد، قم، کتابخانه مرعشي نجفي.
- ـــــ ، 1985م، کتاب السياسة، قاهره، دار العرب.
- ـــــ ، 2005م، القانون في الطب، بيروت، دار احياء التراث العربي.
- ـــــ ، 1404ق- الف، التعليقات، تحقيق عبدالرحمان بدوي، قم، مکتب الاعلامي الاسلامي.
- ـــــ ، 1405ق- الف، الشفاء- المنطق، قم، کتابخانه مرعشي نجفي.
- ـــــ ، 1404ق- ب، الشفاء - الالهيات، با تصحيح سعيد زايد و الاب قنواني، قم، کتابخانه مرعشي نجفي.
- ـــــ ، 1405ق- ب، منطق المشرقيين، قم، کتابخانه مرعشي نجفي.
- اديبي، حسين و عبدالمعبود انصاري، 1383، نظريه‌هاي جامعه‌شناسي، تهران، دانژه.
- ارسطو، 1377، متافيزيک، چ دوم، ترجمة شرف‌الدين خراساني، تهران، گفتار.
- اعرافي، عليرضا و همکاران، 1386، آراي دانشمندان مسلمان در تعليم و تربيت، تهران، سمت.
- اميرتيموري، محمدحسن، 1383، رسانه‌هاي ياددهي ـ يادگيري: شناسايي، انتخاب، توليد و کاربرد، چ چهارم، ويرايش دوم، تهران، ساوالان.
- اوزمن، هوارد و کراور، ساموئل ام، 1379، مباني فلسفي تعليم و تربيت، ترجمة غلامرضا متقي‌فر و ديگران، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- باقري، خسرو، 1389، درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت در جمهوري اسلامي ايران، تهران، علمي و فرهنگي.
- بزرگمهر، منوچهر، 1382، فلاسفه تجربي انگلستان: لاک و بارکلي، تهران، مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران.
- بيات، عبدالرسول، 1386، فرهنگ واژه‌ها، قم، مؤسسه فرهنگ و انديشه ديني.
- حسين‌زاده، محمد، 1382، پژوهشي تطبيقي در معرفت‌شناسي معاصر، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- حميد، حميد، 1369، «ابن‌سينا فرزانه‌اي متعلق به فرهنگ انساني»، ايران‌شناسي، سال سوم.
- ـــــ ، 1377، «روش در معرفت‌شناسي ابن‌سينا»، ايران‌شناسي، سال دهم، ش4، ص769-781.
- داودي، محمد، 1394، فلسفه تعليم و تربيت مشاء، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
- دکارت، رنه، 1369، تأملات در فلسفه اولي، ترجمة احمد احمدي، تهران، نشر دانشگاهي.
- ديويي، جان، 1341، مقدمه‌اي بر فلسفه آموزش و پرورش يا دموکراسي و آموزش و پرورش، ترجمة ا. ح. آريان‌پور، تهران، کتاب‌فرورشي تهران.
- ـــــ ، 1375، تجربه و آموزش، ترجمة منصور توليتي، تهران، مشکوه.
- زيباکلام مفرد، فاطمه و سميرا حيدري، 1387، «بررسي ديدگاه ابن‌سينا در تعليم و تربيت، مباني، اصول، اهداف، محتوا و روش»، روان‌شناسي و علوم تربيتي، دانشگاه تهران، سال38، ش3.
- سيف، علي‌اکبر، 1389، روان‌شناسي پرورشي نوين، روان‌شناسي يادگيري و آموزش، ويراست ششم، تهران، دوران.
- صديق، عيسي، بي‌تا، «نظريات ابن‌سينا درباره تعليم و تربيت و مقايسه اجمالي آن با افلاطون و ارسطو»، مجله دانشکده ادبيات، سال 2، شماره1.
- فعالي، محمدتقي، 1376، ادراک حسي از ديدگاه ابن‌سينا، قم، دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه.
- قرباني، قدرت‌الله، 1390، «ابعاد و کارکردهاي استقرا و تجربه در فلسفه ابن‌سينا»، ذهن، ش 47، ص145-168.
- قوام صفري، مهدي، 1380، «معرفت يقيني از ديدگاه ابن‌سينا»، ذهن، ش 8، ص81-130.
- کاوندي، سحر، 1389، «ادراک حسي: مقايسه ديدگاه ابن‌سينا و تئوري‌هاي جديد علوم اعصاب»، حکمت سينوي، ش 44، ص1-19.
- مصباح، علي، 1391، «نقد و بررسي مباني تجربه‌گرايي در علوم انساني»، اسراء، ش 11، ص119-142.
- مطهري، مرتضي، 1369، شرح مبسوط منظومه، تهران، حکمت.
- نواک، جورج، 1384، فلسفه تجربه‌گرا (از لاک تا پوپر)، ترجمة پرويز بابايي، تهران، آزادمهر.
- الياس، جان، 1385، فلسفه تعليم و تربيت (قديم و معاصر)، ترجمة عبدالرضا ضرابي، قم، مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني.
- Benton, Ted, 1998, "Naturalism in social science", Routledge Encyclopedia of Philosophy, CD Version 1.0.
- Bladwin.J and Williams.H, 1988, active learning, Britain T.J Press.
- Corn, Stanley & Ward, Lawrenc, 1989, sensation & perception, Harcourt College Pub.
- Descartes, Rene, 1962, The philosophical works of Descartes, edited and translated by Elizabeth Halane and G.T Ross, 2 Vois, London & New York: Ccambridge University press.
- James, William, 1918, The principles of psychology, Vol.1, NY: Dover Publications.
- Locke, J, 1961, An essay concerning human understanding, London: Yaton.
- Pojman, L.P, 1993, The theory of knowledge: classical and contemporary readings, California: Wadsworth Press.
- Simon, P.Roger & Greenberg, A.Dvid & Aminoff, J.Michael, 2009, clinical nenrology, New York: Mc Graw Hill.
Cite this article:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
, Hosein.(2025) The Role of Sense and Experience in Epistemology and its Educational Implications from the Perspective of Avicenna. Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(2), 29-48
Hosein ."The Role of Sense and Experience in Epistemology and its Educational Implications from the Perspective of Avicenna". Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8, 2, 2025, 29-48
, H.(2025) 'The Role of Sense and Experience in Epistemology and its Educational Implications from the Perspective of Avicenna', Islam va Pazhuheshhaye Tarbiyati, 8(2), pp. 29-48
