طراحی الگوی بالندگی حرفه‌ای مدیران مدارس؛ مورد مطالعه: مدارس ابتدایی شهرکرد
/ دانشجوی دکتری گروه مدیریت آموزشی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران / m51.zolfaghari@gmail.com / استادیار گروه مدیریت آموزشی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران / fazlollahigh@tolouemehr.ac.irArticle data in English (انگلیسی)
-
- مقدمه
در هزارة سوم، کارکرد نظام آموزشي فراتر از پاسخگويي صرف به نيازهاي سنتي بقا و رقابت در فضاي متحول است و جهاني‌سازي ترويج و اهميت يک نظام آموزشي پويا، باکيفيت و پيشرفته، اصلي‌ترين راهکار براي برون‌رفت از شرايط پيچيدة فراروي بشريت و مهم‌ترين عامل توسعه به‌شمار مي‌رود (استرموکوئيست، 2002). در اين ميان، آموزش ابتدايي به‌دليل عموميت و گستردگي بالاي پوشش تحصيلي آن و تأثير بلندمدت و شگرف آن بر رشد فردي و اجتماعي، جايگاه ممتازي در ميان ساير دوره‌هاي تحصيلي دارد. بنابراين بهترين راه براي نيل به هدف‌هاي والاي فردي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و...، صرف انرژي ملي براي ايجاد بنيادي مستحکم در دوره ابتدايي است (سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي وزارت آموزش و پرورش، 1396).
با در نظر گرفتن چنين جايگاهي براي آموزش ابتدايي، بايد به ارائة يک فرايند آموزشي باکيفيت، به عنوان مهم‌ترين مطالبه و نياز ملي، انديشيد. مطالبة کيفيت از نظام آموزشي به‌دليل موضوع و محور بودن انسان، بسيار حياتي است. به همين دليل، اقدام براي تحول نظام آموزشي يکي از رسالت‌هاي اساسي کشور قلمداد شده و با تصويب سند تحول بنيادين، اين موج سرعت بيشتري به خود گرفته است (محمدي، 1396).
از سوي ديگر، مدارس به‌عنوان پيچيده‌ترين سازمان‌هاي انساني، در معرض سريع‌ترين تغييرات قرار گرفته‌اند که از مهم‌ترين دلايل بروز اين تغييرات، رقابت‌هاي روزافزون جهاني، توسعه و گسترش فناوري اطلاعات، و بروز تغييرات در ويژگي‌ها و خواسته‌هاي ذي‌نفعان و مشتريان آموزش و پرورش است (روي و شينا، 2005).
مؤلفه‌هاي مختلفي بر کيفيت دستيابي نظام آموزشي به هدف‌هاي خود تأثيرگذار‌ند که در اولويت‌بندي آنها، يکي از عرصه‌هايي که دل‌مشغولي و دغدغه‌هاي زيادي را براي متوليان و صاحب‌نظران ايجاد کرده، مسئلة مديريت است كه يکي از چالش‌برانگيزترين و با‌اهميت‌ترين شغل‌هاست (آلن، 2003) و عامل کليدي براي افزايش کيفيت آموزش است (هاو، 2013) و مديران مدارس افرادي محوري در مدارس براي بهبود و پيشرفت آموزشي شمرده مي‌شوند (المور، 2000)، که در دنياي پيچيدة امروزي، در محيط متغير و پيش‌بيني‌ناپذير مدارس در حال فعاليت‌اند و به‌طور دائم با رويدادهاي غيرمعمول و ناآشناي متعددي سروکار دارند (بنت و همکاران، 2000).
براي پاسخگويي مناسب به اين مشکلات پيچيده در اين محيط ناآرام و براي تحقق آرزوها و خواسته‌هاي ملت در داشتن يک آموزش و پرورش بالنده، يکي از مهم‌ترين عوامل و بسترها، تمرکز و تأکيد برمقولة توانمندسازي مديران مدارس است. بنابراين بالندگي مديران مدارس و اجراي برنامه‌هاي مرتبط با آن، يکي از ابزارهاي مهم ايجاد تغيير و تحول در نظام آموزشي است که به بالا رفتن بهره‌وري و توسعة نيروي انساني مي‌انجامد.
بالندگي حرفهاي مديران مدارس، فعاليتي مداوم و مرتبط با شغل و در راستاي اثربخشي بيشتر در دستيابي به اهداف مدرسه تعريف شده است که فعاليت‌هاي مرتبط با آن فراتر از يک دورة واحد در يک سال تحصيلي برنامه‌ريزي مي‌شود. اين فعاليت‌ها مي‌توانند شامل برگزاري کارگاه‌هاي متعدد در زمينة يک موضوع واحد، جلسه‌هاي متعدد گروهي، تشکيل کارگاه‌هاي مستمر و جلسه‌هاي متعدد با يک مربي تا رسيدن به نتيجه، انجام پروژة پژوهشي و اقدام‌پژوهي در زمينة مسائل مدرسه باشد که تمام يا بخشي از فعاليت در داخل يا خارج مدرسه انجام شود و با تجزيه و تحليل نيازهاي آموزش و يادگيري و ارزيابي فعاليت‌هاي انجام‌شده ادامه يابد. بالندگي مديريتي به‌معناي رويکردي جامع، پايدار و فشرده براي بهبود اثربخشي مديران در بالا بردن موفقيت دانش‌آموزان است. بالندگي مديريتي شامل برنامه‌هايي است که براي رشد فردي، سازماني، حرفهاي و آموزشي طراحي و تدوين شده است (رودس و براندرت، 2010).
برخي صاحب‌نظران اعتقاد دارند كه آموزش و پرورش به‌دليل غفلت از امر توسعة مديريت نتوانسته است به‌گونه‌اي ريشه‌اي در زمينة تربيت مديراني با درجة هوشمندي و استعداد سطح بالا در عرصة انديشه و تفکر، تلاش و ارتباط مؤثر، اهتمام ورزد و از اين طريق ظرفيت فزاينده‌اي را ايجاد كند. به‌منظور کارآمد کردن مديريت آموزشي، اعمال شايسته‌سالاري در سطوح مختلف، تجديد نظر در راهبردهاي موجود، و تغيير و اصلاح مديريت آموزشي بايد اقدامات مؤثري انجام گيرد که مهم‌ترين راهکارهاي ارائه‌شده به‌استناد تحقيقات علمي و تجربيات مثبت جهاني، جذب و به‌کارگيري مديران شايسته و توجه به موضوع مهم توانمندسازي، يعني بهسازي و بالنده‌سازي مديران مدارس است (عباسپور، 1383).
نتايج پژوهش‌هاي متعدد داخل و خارج کشور نيز حاکي از عدم برخورداري کامل مديران مدارس از دانش و مهارت‌هاي حرفهاي لازم مديريتي و وجود شکاف بين دانش و مهارت‌هاي لازم براي مديريت و شرايط مدارس امروزي است. نتايج پژوهش افشاري، کاظميان و عمراني (1393) حاکي است که معيارها و شاخص‌هاي تعيين شايستگي مديران ابتدايي در ايران، نسبت‌به کشورهاي ژاپن، استراليا و آمريکا به‌صورت کلي تعيين شده و در موارد مختلف داراي ضعف بوده است. فرزانه و همکاران (1394) با مطالعة وضعيت موجود در مدارس کشورمان به اين نتيجه رسيدند که يکي از مشکلات نظام آموزشي، نامناسب بودن کيفيت کار مديران و فقدان صلاحيت‌هاي حرفهاي و توانمندي‌هاي لازم در ايشان است. طبق نتايج پژوهش فرزانه، پورکريمي و نوروزي (1394) مديران براي دستيابي به سطح مطلوبي از صلاحيت حرفهاي در شغل خود، نيازمند دريافت آموزش‌هايي هستند که مي‌بايست برنامه‌ريزي خاص در اين زمينه صورت پذيرد. قنبري و محمدي (1395) در پژوهش خود دريافتند که انتخاب و انتصاب مديران در زمينه‌هاي متعدد داراي مشکلات متعددي است. نصيري وليک‌بني، قنبري و سرچهاني (1395) در پژوهش خود ضمن بيان مشکلات حرفهاي مديران، الگوي پارادايمي شامل مطالعة شرايط علّي، پديده‌محوري، زمينة جوّ باز و حمايتي، شرايط مداخله‌گر و پيامدها را ارائه داده‌اند.
نتايج پژوهش‌هاي خارجي مرتبط نيز بيانگر وجود مشکلات اساسي در زمينة مديريت مدارس بوده‌اند. نتايج پژوهش‌هاي آلن (2003)، دونهام (2005)، بيلهيمر (2007)، هارپر (2008)، الر (2010) و رايان و همکاران (2011) نشان داده‌اند که بسياري از مديران با ورود به موقعيت جديد، احساس ضعف، عدم آمادگي، تنهايي و منزوي بودن دارند. گريسون، هارينگتون و سربي (2010، به نقل از: گريفيث، 2012، ص3) دريافتند که مديران براي پاسخگويي به نيازهاي پيچيدة مدارس امروزي آموزش‌هاي لازم را به‌خوبي دريافت نکرده‌اند. شلي‌چر (2012) گزارش مي‌دهد که با وجود در دسترس بودن آموزش در تمام کشورهاي عضو سازمان همکاري‌هاي اقتصادي، مديران مدارس در اين کشورها اغلب گزارش داده‌اند که براي به‌عهده گرفتن پست مديريت مدرسه، به‌اندازة کافي آموزش نديده‌اند. همچنين فقدان ضوابط دقيق و عدم الزام ارائه مدرک (گواهينامه) براي انتصاب مديران موجب شده است که بسياري از مديران در نقش مديريتي و رهبري خود عملکرد ضعيفي داشته باشند (بوش، 2004، به‌نقل از: مستري و سنگِ، 2007). همة اين مسائل و مسئوليت‌ها، فشارها را بر مديران مدارس به‌طور فوق‌العاده‌اي افزايش داده است. به‌همين دليل بسياري از محققان، سياست‌گذاران و سازمان‌هاي آموزشي در جست‌و‌جوي راه‌حلي براي اين معضل در تلاش‌اند (بيچسل، 2008، ص4). در همين راستا، امروزه تمرکز بر روي توسعة حرفهاي مديران مدارس، به‌عنوان بخش کليدي و مهم اين راهکارها و اصلاحات آموزشي مطرح شده است (شلي‌چر، 2012، ص14). چالش‌هايي که مديران مدارس با آن مواجه‌اند، عبارت‌اند از: مديريت مدارس با منابع محدود و نيازهاي متنوع و گسترده؛ معلمان و يادگيرندگاني مختلف و کم‌انضباط؛ توسعة فرهنگ مديريت مشارکتي؛ و مديريت كردن انتظارات متفاوت (وزارت آموزش، فرهنگ و ورزش ناميبيا، 2001، ص6). بيزل (2011)، کيمبر (2013) و هيليارد (2015) اجراي ضعيف برنامه‌هاي بالندگي، فرصت‌هاي رشد و بالندگي محدود، فقدان برنامه‌ريزي و سازمان‌دهي مناسب، دانش اندک مديران، سياست‌هاي دولت و موقعيت جغرافيايي نامناسب را از عوامل بازدارنده، و جوّ مثبت مدرسه، ارتباطات بين‌فردي کارکنان و مديريت مشارکتي را از عوامل تسهيل‌کنندة بالندگي مديران مي‌دانند. هولز (2008) نيز در مطالعة خود نتيجه گرفت که مديران همچنين معتقد بودند که آموزش‌هاي کافي را در اين زمينه دريافت نکرده‌اند.
با توجه به موارد بالا، در زمينة مديران مدارس ابتدايي کارهاي انجام‌شده پاسخ‌گوي شرايط و نيازها نيست؛ بنابراين با توجه به اين شکاف مطالعاتي در مطالعات مديريت آموزشي در کشور، نقش انکارناپذير مديران مدارس در موفقيت دانش‌آموزان، به برنامه‌محوري و ضرورت و اهميت طراحي و اجراي الگوي توسعة شغلي و حرفهاي براي منابع انساني در سند تحول بنيادين آموزش و پرورش (فصل ششم راهکارهاي 3/2، 6/8، 1/22، 2/22، 3/22، 4/22، 5/22، 6/22) اشاره دارد و از‌آنجا‌که اجراي برنامه‌هاي بالندگي و توسعه در آموزش و پرورش با ضعف شديدي همراه است، براي بالا بردن اثربخشي و کارايي مديران مدارس و موفقيت دانش‌آموزان و افزايش دستاوردهاي مثبت آنان، طراحي الگويي جامع و کامل که بتواند مبنايي براي فعاليت‌هاي توسعة حرفهاي مديران مدارس باشد، ضروري به‌نظر مي‌رسد. با توجه به موارد يادشده، آنچه در اين پژوهش به‌عنوان مسئله مطرح بوده، اين است که وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مربوط به مؤلفه‌هاي شش‌گانة حرفهاي مديران مدارس شهرکرد چگونه است؟ و با توجه به اين مؤلفه‌ها، چه الگويي مي‌توان براي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي ارائه كرد؟
روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردي و روش آن توصيفي ـ تحليلي است و داده‌هاي مورد نياز پژوهش به‌روش پيمايشي و با استفاده از پرسش‌نامه گردآوري شده‌اند.
جامعه و نمونة آماري: جامعة پژوهش شامل تمامي مديران، معاونان آموزشي، پرورشي و اجرايي و آموزگاران 22 مدرسة دخترانه و 21 مدرسة پسرانة ابتدايي شهر شهرکرد در سال تحصيلي 98-1397 و در مجموع 797 تن بوده است. با توجه به محدود و کم بودن تعداد افراد جامعة آماري مديران و معاونان مدارس (در مجموع 157 تن)، تمامي آنان به‌عنوان نمونه انتخاب و به‌صورت سرشماري بررسي شدند. با توجه به گسترده بودن نمونة آماري آموزگاران و با توجه به معادلة کوکران، حدود 243 تن به عنوان نمونة آماري انتخاب شدند و پرسشنامهها به‌طور تصادفي طبقه‌اي بين آنان توزيع گرديده است.
ابزار گردآوري داده‌ها: داده‌هاي پژوهش از طريق يک پرسش‌نامة پژوهشگرساختة بسته‌پاسخ در مقياس پنج‌درجه‌اي ليکرت گردآوري شده‌اند. براي ساخت پرسش‌نامه، پژوهشگران بعد از بررسي تمامي مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي حرفهاي مورد نياز مديران و با استفاده از نتايج پژوهش‌ها، کتاب‌ها و منابع مختلف، آنها را در قالب شش مؤلفه (تخصصي، عمومي، پژوهشي، فني و آموزشي، انساني و ارتباطي و فکري و ادراکي) و 138 شاخص (گويه) قرار داده‌اند و وضعيت موجود و ممکن آنها را بررسي كرده‌اند.
روايي فرم‌‌‌هاي پرسش‌نامه توسط ده نفر از استادان دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم و استادان گروه علوم تربيتي دانشگاه فرهنگيان شهرکرد تأييد شده است. پايايي سؤال‌هاي پرسش‌نامه، بعد از اجراي مقدماتي آن بر روي سه گروه چهل نفري از افراد جامعه‌ها به‌روش آلفاي کرانباخ، براي سؤال‌هاي وضعيت موجود حدود 80% و وضعيت مطلوب 79% محاسبه شده است.
روش‌هاي گردآوري و تحليل داده‌ها: پرسشنامهها به‌صورت حضوري بين افراد توزيع و با پيگيري‌هاي متعدد گردآوري شده‌اند؛ سپس از روش‌هاي مختلف آمار توصيفي، و به‌دليل نرمال بودن توزيع مشاهدات (آزمون کالموگرف ـ اسميرنف) و برابر بودن واريانس‌ها (آزمون لون)، از آزمون‌هاي استنباطي پارامتريک براي تحليل داده‌ها استفاده شد. روش‌هاي آماري مورد استفاده و نتايج مربوط به آنها در جدول‌هاي مربوطه آورده شده‌اند.
جدول 1. داده‌هاي حاصل از بررسي همبستگي بين ميانگين نمره‌هاي وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مورد بررسي
شايستگي
گويه
همبستگي
sig
تخصصي
1 تا 8
0.432
0.003
عمومي
9 تا 33
0.534
0.002
پژوهشي
34 تا 51
0.612
0.0049
فني و آموزشي
52 تا 81
0.557
0.008
انساني و ارتباطي
82 تا 112
0.418
0.001
فکري و ادراکي
113تا 138
0.627
0.009
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 1، بين ميانگين نمره‌هاي افراد پاسخدهنده در دو وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مورد بررسي، همبستگي وجود داشته و اين ميزان همبستگي در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار بوده است. بنابراين استفاده از آزمون t وابسته براي مقايسة ميانگين نمره‌هاي دو وضعيت، مجاز بوده است.
-
- يافته‌هاي پژوهش
در اين بخش، يافته‌ها به‌ترتيب و بر اساس سؤال‌هاي تحقيق در قالب جداول به‌شرح زير ارائه شده است:
-
-
- 1. شاخص‌هاي تخصصي مديران مدارس
-
جدول 2. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة تخصصي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيرهt
Sig
تک‌متغيرهt
sig
M.D
وابستهt
sig
1
متناسب بودن دانش مديريتي مديران با علم و دانش روز ملي و جهاني
3.86
12.87
0.005
4.39
5.25
0.0029
53/0
6.09
0.005
2
متناسب بودن دانش مديريتي مديران با فناوري‌هاي نوين
3.42
14.46
0.003
3.64
5.95
0.0089
22/0
12.46
0.007
3
تلاش و اهتمام مديران براي ارتقاي توانايي‌هاي علمي و تخصصي خود
3.77
7.39
0.001
4.14
14.88
0.0079
37/0
12.91
0.009
4
برخورداري از تحصيلات دانشگاهي مرتبط با مديريت مدارس ابتدايي
3.59
8.92
0.008
3.95
8.33
0.0057
36/0
7.72
0.004
5
برخورداري از علوم و فنون شغلي مرتبط با مديريت مدارس ابتدايي
3.68
7.23
0.0097
4.21
10.95
0.0048
53/0
5.48
0.003
6
برخورداري از تجربه و سوابق کاري در حوزة مديريت مدارس ابتدايي
3.77
14.91
0.004
4.53
12.38
0.0074
76/0
14.22
0.007
7
اهتمام به مشارکت در دوره‌هاي آموزشي غيررسمي و کوتاه‌مدت شغلي
3.9
7.71
0.005
4.3
8.58
0.0018
4/0
13.05
0.002
8
تسلط داشتن بر زمينة علمي و رشتة تخصصي مورد تدريس خود
3.77
10.88
0.007
3.96
8.88
0.0084
19/0
9.8
0.009
مجموع
3.72
10.67
006/0
4.23
63/8
006/0
0.51
95/9
008/0
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 2، طبق ديدگاه افراد پاسخدهنده، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران مدارس شهر شهرکرد از مهارت‌هاي تخصصي در حد بيشتر از متوسط (72/3= ) و وضعيت مطلوب زياد (23/4= ) بوده و ميانگين نمره‌هاي افراد براي وضعيت مطلوب، حدود 51/0 نمره بيشتر از وضعيت موجود بوده و اين تفاوت نمره در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار بوده است. براي هشت شاخص مربوط به اين مؤلفه (ميزان برخورداري مديران از مهارت‌هاي تخصصي) نيز ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود بوده است. به عبارت ديگر، طبق نگرش افراد مورد بررسي، مديران مدارس ابتدايي بايد از مهارت‌هاي تخصصي بيشتر از آنچه در حال حاضر از آن برخوردار‌ند، برخوردار باشند.
-
-
- 2. شاخص‌هاي مربوط به شايستگي‌هاي عمومي مديران مدارس
-
جدول 3. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة عمومي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
Sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
انتصاب بر اساس ضوابط و مقررات
3.77
5.94
0.004
3.81
7.02
0.003
0.04
8.94
0.001
2
برخورداري از سلامت جسماني مناسب (بينايي، شنوايي، قلبي، گوارشي و ...)
4.28
8.05
0.0082
4.86
9.32
0.001
0.58
10.46
0.003
3
برخورداري مديران از قدرت جسماني و تحرک و جنب‌و‌جوش بدني مناسب
3.88
5.25
0.001
3.89
11.02
0.005
0.01
11.9
0.004
4
برخورداري از سلامت بيان، سخنوري، نداشتن لکنت و استرس سخنراني در جمع
4.06
13.07
0.005
4.65
9.58
0.006
0.59
5.08
0.006
5
اميدواري به آيندة شغلي خود
3.72
7.33
0.006
4.61
12.84
0.002
0.89
6.28
0.006
6
رضايت از حقوق و درآمد ماهيانة خود
3.49
10.62
0.004
3.68
9.59
0.004
0.19
12.74
0.007
7
رضايتمندي از شغل خود
3.35
9.55
0.004
4.01
9.83
0.002
0.66
13.82
0.001
8
رضايت از منزلت اجتماعي شغل خود
4.08
6.19
0.003
4.54
5.45
0.005
0.46
7.33
0.006
9
برخورداري از خوداتکايي و استقلال فردي در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها
4.22
8.96
0.006
4.9
5.36
0.002
0.68
8.91
0.004
10
برخورداري از اعتماد‌به‌نفس مناسب در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها
4.26
8.11
0.003
4.76
11.64
0.007
0.5
9.54
0.009
11
توانايي تحمل ايده‌هاي مختلف افراد و گروه‌ها و انديشه‌هاي مخالف
3.31
10.07
0.009
3.83
12.37
0.005
0.52
9.91
0.002
12
برخورداري از حافظة مناسب براي به‌خاطر سپردن اطلاعات مختلف کاري و زيرمجموعه
3.69
10.53
0.008
4.33
9.25
0.005
0.64
5.24
0.008
13
برخورداري از تمرکز ذهني و توانايي جلوگيري از پراکندگي ذهني و فکري خود
4.23
8.98
0.001
4.95
11.97
0.009
0.72
12.99
0.001
14
ناپسنديده و نامطلوب دانستن تنبلي و کاهلي
4.05
14.3
0.006
4.25
8.78
0.001
0.2
5.92
0.003
15
اهتمام داشتن به انجام وظايف با حداکثر توان و ظرفيت‌هاي خود
4.23
13.83
0.009
4.48
11.84
0.009
0.25
11.5
0.002
16
برخورداري از روحية فداکاري و از خودگذشتگي
3.51
13.72
0.002
3.59
6.3
0.007
0.08
10.53
0.004
17
برخورداري از روحية عادلانه و منصفانه بودن و رعايت عدالت و انصاف
3.74
10.01
0.006
4.55
6.62
0.007
0.81
8.08
0.006
18
توانايي تفهيم مطالب و موضوعات به ديگران به روش‌هاي کلامي و غير‌کلامي مناسب
3.83
12.58
0.009
4.17
14.14
0.009
0.34
8.12
0.002
19
توانايي پاسخگويي صحيح و سريع در حوزة کاري خود
4.12
12.71
0.003
4.28
10.42
0.001
0.16
14.09
0.009
20
آشنا بودن با مباني اسلامي، ارزشي و اخلاقي
4.3
6.34
0.004
4.83
13.6
0.0019
0.53
14.78
0.008
21
التزام داشتن به به‌کارگيري مباني اسلامي، ارزشي و اخلاقي
4.13
12.36
0.009
4.69
5.22
0.002
0.56
7.08
0.007
22
آشنا بودن با تاريخ اسلام، فرهنگ و تمدن اسلامي
3.7
8.08
0.009
4.59
10.51
0.005
0.89
13.41
0.001
23
آشنا بودن با نظام تربيتي ديني ـ اسلامي
4.08
5.73
0.001
4.1
5.98
0.004
0.02
11.33
0.009
24
آشنا بودن با نظام تربيتي ايراني
3.88
8.99
0.006
4.63
8.12
0.004
0.75
14.44
0.001
25
منظم بودن و پايبندي به قوانين و مقررات
4.23
10.39
0.002
4.35
7.52
0.008
0.12
12.39
0.002
مجموع
3.92
12.12
0.006
4.83
11.56
0.006
0.91
8.88
0.002
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 3، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، گرچه وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي عمومي در مجموع و براي 25 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (28/4> >31/3)، اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (86/4> >59/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي عمومي مديريتي، در مجموع و براي 25 شاخص مورد بررسي، بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 3. شاخص‌هاي مربوط به مؤلفه‌هاي پژوهشي مديران مدارس
-
جدول 4. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة پژوهشي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
Sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
داشتن ظاهر و پوشش مناسب و در شأن معلمي
4.21
8.31
0.009
4.59
11.41
0.008
0.38
10.43
0.008
2
توانايي استفادة مناسب از زبان فارسي به‌عنوان زبان رسمي کشور
4.35
6.18
0.009
4.92
7.76
0.002
0.57
8.83
0.005
3
اهتمام به ارتقاي شغلي خود از طريق پژوهش و تحقيق
4.03
7.87
0.003
4.62
9.3
0.005
0.59
8.16
0.005
4
توانايي انجام پژوهش‌هاي علمي و کاربردي مربوط به مديريت دوره
4.21
11.45
0.005
4.85
7.51
0.003
0.64
13.98
0.002
5
برخورداري از توانايي‌هاي پژوهش حرفهاي (اقدام‌پژوهي، درس‌پژوهي و ...)
3.57
13.3
0.007
4.18
14.67
0.004
0.61
14.61
0.005
6
توانايي تقويت روحية پرسشگري و مهارت‌هاي حل مسئله در دانش‌آموزان
4.19
8.63
0.007
4.8
14.61
0.006
0.61
6.68
0.008
7
آشنا و مرتبط بودن با مجلات علمي متعددي و تلاش براي چاپ مقاله در آنها
3.78
8.9
0.008
4.04
10.65
0.008
0.27
11.46
0.008
8
عضويت انجمن‌هاي علمي و حرفهاي که باعث رشد علمي و حرفهاي مي‌شوند
3.3
10.59
0.003
3.71
7.42
0.006
0.41
6.9
0.001
9
مشارکت فعالانه و منظم در جلسات انجمن‌هاي علمي و معتبر
4.43
12.49
0.003
4.83
13
0.008
0.4
9.26
0.001
10
برخورداري از تأليفات علمي و کتاب‌هاي مناسب
3.6
6.25
0.007
4.4
14.5
0.004
0.8
7.39
0.001
11
توانايي پاسخ به سؤالات مختلف معلمان و دانش‌آموزان در زمينه‌هاي پژوهشي
3.53
5.96
0.005
3.85
9.76
0.005
0.32
9.34
0.001
12
اهتمام به صرف بخشي از وقت خود به مطالعه در زمينة راهنمايي معلمان و دانش‌آموزان
3.39
6.39
0.001
4.02
12.89
0.002
0.63
13.06
0.006
13
راهنمايي و نظارت بر پروژه‌هاي علمي دانشجويان و همکاران
3.6
6.32
0.002
4.56
13.78
0.004
0.96
9.3
0.004
14
تلاش براي ارتقاي توانايي‌هاي پژوهشي معلمان و تشويق آنان به انجام پژوهش
3.79
6.52
0.006
4.32
11.16
0.009
0.53
9.43
0.009
15
توانايي ايجاد فرصت تفکر، انديشه‌ورزي و پژوهش براي دانش‌آموزان
3.53
8.64
0.004
4.22
14.6
0.0094
0.69
10.54
0.004
16
توانايي ايجاد و تقويت مهارت‌هاي خلاقيت و نوآوري در مجموعه
3.65
14.46
0.009
4.48
14.39
0.0026
0.83
9.91
0.002
17
اهتمام به برقراري ارتباط علمي و پژوهشي مدرسه با مجامع علمي و دانشگاه‌ها
3.36
7.94
0.006
3.94
12.7
0.009
0.58
14.07
0.001
18
توانايي و تلاش براي آشناسازي معلمان با قلمرو علمي و پژوهشي رشتة خود
3.61
13.29
0.003
3.65
6.1
0.005
0.04
9.29
0.001
مجموع
3.78
8.83
0.003
4.41
9.53
0.007
0.63
13.2
0.006
طبق داده‌هاي جدول شمارة 4، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي پژوهشي در مجموع و براي هجده شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده است (43/4> >3/3)؛ اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (85/4> >65/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي پژوهشي مديريتي بايد بيشتر از آنچه هست، باشد.
-
-
- 4. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي آموزشي و فني مديران مدارس
-
جدول 5. نتايج توصيفي و استنباطي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة آموزشي و فني مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
توانايي برنامه‌ريزي و شناخت فنون و روش‌هاي برنامه‌ريزي آموزشي و درسي
4.05
9.69
0.008
4.21
7.44
0.000
0.16
8.94
0.000
2
توانايي هدف‌گذاري، تعيين و تبيين هدف‌هاي آموزشي و کاري
3.29
7.32
0.004
3.83
12.58
0.000
0.52
10.46
0.000
3
توانايي سازمان‌دهي و شناخت فنون و روش‌هاي آن و تقسيم کار و وظايف محوله
3.77
5.42
0.002
3.84
6.97
0.000
0.07
11.9
0.000
4
شناخت روش‌ها، فنون، الگوها و راهبردهاي آموزش و تدريس
3.74
5.08
0.01
4.36
5.74
0.000
0.6
5.08
0.000
5
آشنايي با مهارت‌هاي تصميم‌گيري و اجراي تصميم‌ها
4.3
10.94
0.002
4.59
13.96
0.000
0.29
6.28
0.000
6
آشنايي با آيين‌نامه‌هاي امتحانات و همچنين روش‌هاي ارزشيابي آموزشي
3.86
7.37
0.007
4.5
13.09
0.000
0.64
12.74
0.000
7
مهارت در کار گروهي و انجام فعاليت‌هاي گروهي
3.33
8.54
0.006
4.14
10.43
0.000
0.81
13.82
0.000
8
آشنايي با شرح وظايف مديران و کارکنان آموزشي
3.62
11.83
0.002
4.06
9.34
0.000
0.34
7.33
0.000
9
آشنايي با فناوري آموزشي (رايانه، سخت‌افزار و نرم‌افزارهاي آموزشي، تابلو هوشمند و غيره)
3.59
10.68
0.004
3.91
10.74
0.000
0.32
8.91
0.000
10
آشنايي با آمار و روش‌هاي حسابداري و بودجه‌بندي
3.44
9.66
0.007
3.5
10.44
0.000
0.06
9.54
0.000
11
آشنايي با سبک‌ها و روش‌هاي مختلف مديريتي نوين
3.63
13.71
0.006
4.36
13.6
0.000
0.73
9.91
0.000
12
آشنايي با وظايف اداري و امور دفتري
3.77
6.43
0.004
4.18
8.68
0.000
0.41
5.24
0.000
13
آشنايي با روش‌هاي کنترل و نظارت بر حسن انجام کارها توسط کارکنان و دانش‌آموزان
3.45
7.07
0.001
4.38
9.57
0.000
0.93
10.88
0.000
14
توانايي هماهنگي فعاليت‌هاي درون و برون سازماني و ايجاد روابط کاري موزون
3.30
6.99
0.007
4.01
10.99
0.000
0.71
8.95
0.000
15
توانايي استفاده از متون انگليسي براي مطالعه و ارتقاي مهارت‌هاي مديريتي خود
3.56
10.45
0.006
3.94
11.58
0.000
0.38
13.09
0.000
16
رضايت‌بخشي عملکرد آموزشي مديران از ديدگاه معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌‌ها
3.6
6.11
0.003
4.26
7.76
0.000
0.66
10.48
0.000
17
توانايي ايجاد حس پيشرفت تحصيلي در دانش‌آموزان و ارتقاي پيشرفت آنان
3.72
14.23
0.002
4.11
7.3
0.000
0.39
7.85
0.000
18
مهارت دريافت بازخورد و ارائة بازخوردهاي مناسب به مجموعه
3.44
8.95
0.008
3.92
12.9
0.000
0.48
9.15
0.000
19
آگاهي لازم از قوانين و مقررات و دستورالعمل‌ها و مهارت اجراي آنها
4.46
12.53
0.004
4.86
11.59
0.000
0.4
14.37
0.000
20
برخورداري از مهارت مديريت زمان با استفاده از فنون مناسب
3.78
8.41
0.008
4.61
6.28
0.000
0.83
7.51
0.000
21
توانايي مديريت زمان، بودجه‌بندي زمان آموزش و درس‌ها
3.89
14.15
0.004
4.48
7.61
0.000
0.59
14.04
0.000
22
توانايي تجهيز کمي و کيفي مدرسه از نظر امکانات، تجهيزات و فضاهاي آموزشي
4.26
9.97
0.001
4.32
7.18
0.000
0.06
14.45
0.000
23
آشنايي با طراحي آموزشي و نوشتن طرح درس سالانه و روزانه
3.71
10.56
0.002
4.16
6.56
0.000
0.45
10.61
0.000
24
آشنايي با فلسفة تربيت و اسناد و قوانين سازمان آموزش و پرورش جمهوري اسلامي
4.27
6.91
0.008
4.47
10.09
0.000
0.2
10.69
0.000
25
آشنايي با اصول و نظريه‌هاي يادگيري و به‌کارگيري آنها در آموزش
3.74
5.81
0.002
4.1
6.57
0.000
0.36
14.5
0.000
26
آشنايي با اصول، مباني و روش‌هاي روان‌شناختي و به‌کارگيري آنها در آموزش
3.4
13.72
0.009
4.3
14.92
0.000
0.9
10.28
0.000
27
آشنايي با اصول و فنون راهنمايي و مشاوره و به‌کارگيري آنها در امر تربيت و آموزش
3.6
9.73
0.007
3.76
6.89
0.000
0.16
5.26
0.000
28
آگاهي از روش‌هاي مديريت آموزشگاهي
4.11
14.03
0.007
4.68
8.32
0.000
0.57
7.06
0.000
29
آگاهي از روش‌هاي برقراري ارتباط و کلاس‌داري و به‌کارگيري آنها
3.72
13.94
0.009
3.79
7.11
0.000
0.07
9.47
0.000
30
توانايي رفع تبعيض و نابرابري‌هاي آموزشي بين همکاران و دانش‌آموزان
3.65
10.97
0.009
4.21
12.73
0.000
0.56
13
0.000
مجموع
3.70
9.83
0.008
4.02
11.2
0.000
0.32
9.18
0.000
آن‌گونه‌که در جدول شمارة 5 آمده است، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شايستگي‌هاي فني و آموزشي مورد بررسي، در مجموع و براي سي شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (46/4> >3/3) و ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب زياد و بسيار زياد (86/4> >5/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت، ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شايستگي‌هاي آموزشي و فني مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 5. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي انساني و ارتباطي مديران مدارس
-
جدول 6. نتايج توصيفي و استنباطي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة انساني و ارتباطي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسه دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
آشنايي با روش‌هاي مختلف روان‌شناختي و مشاوره‌اي مورد نياز معلمان، دانش‌آموزان و اوليا
3.31
8.46
0.002
3.65
6.51
0.000
034
8.94
0.000
2
آشنايي با روش‌هاي مختلف مديريت ارتباطات و روابط انساني و به‌کارگيري آنها
3.33
5.73
0.009
4.23
5.9
0.000
0.9
10.46
0.000
3
آشنايي با اخلاق، رفتار و تعليم و تربيت اسلامي و به‌کارگيري آن در محيط کاري
4.03
5.09
0.008
4.42
8.91
0.000
0.39
11.9
0.000
4
آشنايي با روش‌هاي هدايت و راهنمايي معلمان و دانش‌آموزان و والدين آنها
4.12
8.41
0.008
4.13
14.35
0.000
0.01
5.08
0.000
5
مهارت توجه به نيازهاي شغلي و حرفهاي کارکنان و توانايي‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان
4.2
11.48
0.004
4.3
14.73
0.000
0.1
6.28
0.000
6
توانايي استفادة صحيح از تشويق و تنبيه کارکنان و دانش‌آموزان
3.89
14.47
0.007
4.32
9.87
0.000
0.43
12.74
0.000
7
مهارت رعايت موازين اخلاقي و ارزشي در برخورد با کارکنان و دانش‌آموزان
4.43
13.93
0.003
4.96
6.34
0.000
0.53
13.82
0.000
8
توانايي ايجاد يک محيط کار مناسب و مطلوب و برقراري روابط حسنه در مدرسه
3.42
11.58
0.003
4.31
14
0.000
0.89
7.33
0.000
9
توانايي ايجاد يک جو اعتماد و اطمينان و دوستانه در مدرسه
3.34
12.31
0.001
3.81
7.72
0.000
0.47
8.91
0.000
10
آشنايي با روش‌هاي جلب مشارکت اولياي دانش‌آموزان در انجام امور آموزشي
3.3
9.8
0.002
3.41
14.39
0.000
0.11
9.54
0.000
11
توانايي مدير در ايجاد حس اعتماد‌به‌نفس و خوداتکايي در دانش‌آموزان و معلمان
4.29
12.38
0.001
4.96
12.72
0.000
0.65
9.91
0.000
12
توانايي هدايت، رهبري و نفوذ در معلمان و دانش‌آموزان و تغيير رفتار آنان در مسير سازمان
4.06
11.2
0.002
4.55
10.65
0.000
0.49
5.24
0.000
13
توانايي حل تضاد، کشمکش و تعارض‌هاي مختلف بين معلمان، دانش‌آموزان و ساير افراد
4.35
13.34
0.008
4.62
8.65
0.000
0.27
10.88
0.000
14
توانايي برقراري حس تفاهم و حس همکاري بين همکاران و دانش‌آموزان
4.35
5.5
0.001
4.95
7.43
0.000
0.6
8.95
0.000
15
کمک به توسعة منابع انساني، افزايش توان و مهارت‌هاي همکاران از طريق آموزش
3.33
6.33
0.008
4.26
7.82
0.000
0.89
5.37
0.000
16
برخورداري از مهارت تيم‌سازي و ايجاد سازوکارهاي انجام کار گروهي
3.25
12.41
0.006
4.19
5.8
0.000
0.94
8
0.000
17
برخورداري از مهارت ايجاد انگيزه در زيرمجموعه و شناخت عوامل انگيزشي
4.1
13.78
0.002
4.5
5.95
0.000
0.4
11.72
0.000
18
درک ديگران و اهميت کار با ديگران، شناخت افراد و احساسات و عواطف آنان
3.71
7.28
0.004
3.88
8.01
0.000
0.17
9.39
0.000
19
توانايي تعيين وظايف کارکنان در قالب سازوکارهاي گروهي
3.96
9.61
0.006
4.15
12.26
0.000
0.19
10.64
0.000
20
توانايي ايجاد رضايت شغلي در همکاران و اهتمام به حل مشکلات آنان
4.16
10.44
0.009
5.04
11.42
0.000
0.88
7.28
0.000
21
برخورداري از فن بيان و سخنوري
3.55
8.56
0.009
4.19
14.87
0.000
054
13.58
0.000
22
مهارت در گوش دادن به حرفهاي ديگران
4.21
8.15
0.008
4.43
7.25
0.000
0.22
7.84
0.000
23
توانايي نامه‌نگاري و تهية گزارش و پاسخ به نامه‌هاي اداري
3.74
6.44
0.008
4.06
10.78
0.000
032
14.73
0.000
24
مشارکت‌پذيري و قبول همکاري با ديگران
4.35
9.54
0.008
4.95
10.24
0.000
0.6
14.18
0.000
25
ايجاد حس عزّت نفس، استقلال، خودپندارة مثبت، خودشناسي و خودباوري در دانش‌آموزان
3.53
13.24
0.004
3.89
7.6
0.000
0.36
6.27
0.000
26
توانايي اعتماد به زيردستان و تفويض اختيارات به آنان
3.73
10.2
0.006
3.97
9.94
0.000
0.24
12.88
0.000
27
توانايي برقراري ارتباط رسمي و غيررسمي
4.35
14.21
0.004
4.63
13.67
0.000
0.18
13.17
0.000
28
توانايي آشناسازي دانش‌آموزان با اصول، قواعد و هنجارهاي اجتماعي
3.61
11.98
0.007
3.81
13.96
0.000
0.2
7.46
0.000
29
اهتمام و تلاش مدير به مشارکت دادن همکاران در تصميم‌گبري‌ها
3.35
11.16
0.005
4.02
12.84
0.000
0.67
10.16
0.000
30
توانايي در شناسايي بموقع عوامل اخلال و بي‌نظمي در مدرسه و مهار صحيح آنها
3.35
7.07
0.003
3.92
12.16
0.000
0.57
5.63
0.000
31
توانايي ايجاد زمينة استقرار اصول اخلاقي در محيط کاري
3.43
6.75
0.007
3.62
7.65
0.000
0.19
5.57
0.000
مجموع
3.81
5.85
0.001
4.67
9.23
0.000
0.86
11.7
0.000
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 6، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، گرچه وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي انساني و ارتباطي در مجموع و براي 31 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (43/4> >25/3)، اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (95/4> >41/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي ارتباطي و انساني مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 6. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي فکري و ادراکي مديران مدارس
-
جدول 7. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة فکري و ادراکي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسه دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
آشنايي با نظام آموزشي، فلسفه، رسالت‌ها، غايات و هدف‌هاي آن
3.8
14.15
0.005
4.47
14.12
0.000
0.67
10.57
0.000
2
آشنايي با مفاهيم نوين مديريت (مديريت تغيير و تحول، مديريت زمان و مديريت کيفيت)
3.43
5.98
0.004
4.36
5.64
0.000
0.93
6.31
0.000
3
آشنايي با مسائل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي روز جامعة محلي و ملي
4.3
7.73
0.007
4.98
8.05
0.000
0.68
11.69
0.000
4
آشنايي با مسائل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي روز جامعة جهاني
3.55
6.15
0.006
4.35
13.2
0.000
0.8
13.91
0.000
5
آشنايي با مسائل و مشکلات مختلف تربيتي جامعة جهاني
3.38
5.72
0.006
4.02
6.17
0.000
0.64
7.49
0.000
6
آشنايي با مسائل و مشکلات مختلف تربيتي جامعة ملي و محلي امروزي
3.87
9.93
0.005
3.95
8.61
0.000
0.08
8.98
0.000
7
شناخت تئوري، پژوهش، علم، عمل و روابط آنها با يکديگر
4.14
6.29
0.005
5.00
14.57
0.000
0.91
5.75
0.000
8
شناخت تاريخچه و زمينه‌هاي مديريتي، علوم رفتاري و تصميم‌گيري
4.2
6.22
0.003
4.62
10.63
0.000
0.42
8.03
0.000
9
شناخت موانع، محدوديت‌ها و کاستي‌هاي نظام آموزشي و تجزيه و تحليل و مديريت آنها
3.77
10.13
0.003
3.81
14.48
0.000
0.04
5.51
0.000
10
شناخت ارتباط نظام آموزشي با نظام‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و توسعه
4.08
5.35
0.009
4.77
11.69
0.000
0.69
5.41
0.000
11
تلقي نظام آموزشي به‌صورت يک کل واحد
3.3
6.28
0.008
3.63
12.01
0.000
0.33
9.58
0.000
12
تشخيص وابستگي متقابل وظايف بخش‌هاي مختلف نظام آموزشي
3.32
11.88
0.005
3.33
6.77
0.000
0.01
9.43
0.000
13
درک موقعيت نظام آموزشي و چرخة حيات آن
3.31
5.86
0.008
3.76
10.8
0.000
0.45
9.09
0.000
14
آشنايي با تئوري‌هاي مديريت، سازمان و تصميم‌گيري
3.28
13.24
0.003
3.48
7.02
0.000
0.2
14.14
0.000
15
توانايي تدوين استراتژي آموزشي، توان فکري در ديدن دوردست‌ها و اتخاذ استراتژي مناسب
3.29
9.06
0.001
4
12.91
0.000
0.71
10.83
0.000
16
توانايي تشخيص و درک موقعيت و مقتضيات زمان و مکان مربوط به نظام آموزشي
3.3
14.58
0.001
4.24
12.96
0.000
0.94
7.71
0.000
17
آشنايي با نگرش سيستمي، کل‌نگري، جامع‌نگري و جهاني‌انديشي
3.21
9.43
0.009
3.43
9.87
0.000
0.22
11.36
0.000
18
آشنايي با جايگاه آموزش ابتدايي در کشورهاي مختلف و رابطة آن با رشد و توسعة کشورها
3.29
6.68
0.002
4.07
8.86
0.000
0.78
13.2
0.000
19
برخورداري از توانايي‌هاي ذهني بالا، ايده‌پردازي و نوآوري و ايجاد ايده‌هاي نو
3.33
14.96
0.003
3.4
5
0.000
0.07
8.68
0.000
20
برخورداري از تفکر خلاق و ابتکار عمل و پيش‌قدمي
3.41
9.12
0.003
3.85
8.03
0.000
0.44
5.33
0.000
21
توانايي پيش‌بيني مسائل و مشکلات سازماني و راهکارهاي برخورد با آنها
3.65
7
0.004
4.58
6.17
0.000
0.93
5.01
0.000
22
برخورداري از تفکر انتقادي، انتقادپذيري، تشويق ديگران به انتقادگري و نقد منصفانه
3.74
12.74
0.002
3.89
11.97
0.000
0.15
6.91
0.000
23
توانايي تصميم‌گيري در شرايط ريسک و عدم اطمينان
3.86
11.13
0.004
4.34
6.11
0.000
0.48
9.48
0.000
24
برخورداري از مهارت‌هاي مسئله‌يابي، تحليل مسئله، انتخاب بهترين راه‌حل و حل مسائل
3.59
5.66
0.009
4.43
10.25
0.000
0.84
14.69
0.000
25
توانايي تمرکز بر موضوعات مهم و عدم توجه به مسائل بي‌اهميت و حاشيه‌اي
3.88
10.46
0.009
4.07
10.16
0.000
0.19
10.76
0.000
26
ميزان راهگشايي مديران مدارس ابتدايي در امور اجتماعي استان و کشور
4.04
8.93
0.007
4.23
14.6
0.000
0.19
14.83
0.000
مجموع
3.62
9.25
0.001
4
8.24
0.000
0.38
10.58
0.000
طبق داده‌هاي جدول شمارة 7، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي فکري و ادراکي، در مجموع و براي 26 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده است؛ اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود و زياد و بسيار زياد بوده و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي فکري و ارتباطي مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود آنها باشد.
-
-
- 7. مقايسة ديدگاه افراد دربارة وضعيت موجود و مطلوب شاخص‌ها، با توجه به تحصيلات و سابقة آنان
-
جدول 8. نتايج آزمون تحليل واريانس چندراهة مربوط به تفاوت ديدگاه افراد با توجه به وضعيت و تحصيلات و سابقة آنان
منبع
عامل
مقايسه‌هاي درون‌گروهي
منبع
عامل
اثرات بين‌گروهي
S.S
d.f
M.S
F
Sig
S.S
M.S
F
Sig
وضعيت
7/329
1
331
793
001/0
تحصيلات
32/31
8/15
1/14
030/0
وضعيت، تحصيلات
18/20
2
2/6
5/34
027/0
سابقه
21/9
6/4
20/2
036/0
وضعيت، سابقه
7/12
2
2/1
3/25
19/0
تعامل دو عامل
17/21
3/10
77/9
201/0
تعامل سه عامل
34/9
4
0/3
6/13
12/0
خطا
27
43/0
خطا
23/9
399
39/0
طبق نتايج جدول شمارة 8، نتايج آزمون تحليل واريانس چند‌راهه با يک عامل اندازة مکرر، حاکي از آن است که طبق نتايج مقايسه‌هاي درون‌گروهي براي اثرات مورد بررسي، بين ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي شش‌گانة مورد بررسي، در سطح معنا‌داري 01/، تفاوت معنا‌داري وجود داشته است. با مقايسة نتايج جدول‌هاي 2 تا 6، نتيجه گرفته مي‌شود که افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي مورد بررسي را کمتر از آنچه بايد مديران از آنها برخوردار باشند (وضعيت مطلوب)، دانسته‌اند. با‌اين‌حال تفاوت بين نگرش افراد با توجه به تحصيلات و سابقة آنان و تعامل بين آنها در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار نبوده است.
-
- بحث، نتيجه‌گيري و پيشنهادها
طبق نتايج اين پژوهش ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة تخصصي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج به‌دست‌آمدة مربوط به اين مؤلفه، با نتايج پژوهش‌هاي دوبويس و رسول (2004)، برقعي (1378)، حشمتي (1378)، اميري (1379)، بابازاده (1383) و نصر و معصومي (1384)، که در پژوهش‌هاي خود به اهميت ميزان برخورداري مديران از شايستگي‌هاي تخصصي و تأثير آن بر کارآمدي و اثربخشي نظام آموزشي پي برده‌اند، همخواني دارد. پيشنهاد مي‌شود كه در هنگام انتصاب و به‌کارگماري مديران مدارس ابتدايي، به ميزان برخورداري آنان از شايستگي‌هاي تخصصي مورد نياز، از جمله انتخاب مديران از بين افراد داراي مدارک تحصيلي مرتبط با مديريت آموزشي و آموزشگاهي، استفاده شود و به‌طور دائم و از طريق دوره‌هاي ضمن خدمت، به بازآموزي مديران و تجهيز آنان به به‌روزترين دوره‌هاي تخصصي مديريتي اقدام نمود.
ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفه‌هاي مربوط به شاخص‌هاي عمومي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج به‌دست‌آمده مبني بر متناسب بودن اين مؤلفه، با نتايج کسب‌شده توسط پژوهشگران ديگر، از جمله سومپراج و همکاران (2014) نيز همسو بوده است. بنابراين پيشنهاد مي‌شود كه در زمان اعطاي پست مديريت مدارس، با کنترل شرايط فيزيکي و رواني افراد با بهره‌گيري از نظرات پزشکان و روان‌شناسان، افراد مناسب را براي اين پست انتخاب كنند و با کنترل‌هاي دوره‌اي در مدارس و بر اساس استانداردهاي مختلف و به‌روزي که در سطح جهان موجود و در حال اجراست، به کنترل اين ويژگي‌ها پرداخته شود. همچنين با استفاده از امکانات موجود مي‌بايست شرايط ايجاد يا بهبود سلامت رواني و سلامت جسماني مديران را ايجاد كنند و با از ميان بردن شرايط غير‌مناسب، زمينة رشد و توسعه براي بهبود سلامت و توسعه به‌سوي بالندگي را براي مديران فراهم سازند.
طبق نتايج اين پژوهش، ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة شاخص‌هاي پژوهشي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج اين پژوهش با بررسي‌هاي هيلارد (2015)، کانوکرن، پونگتورن و نگانگ (2014)، بيزل (2011) و کانگر (1992) همخواني داشته است. بنابراين از‌آنجا‌که مديران بايد داراي روحية علاقه‌مندي به پژوهش و توسعه و توانايي انجام آن باشند، پيشنهاد مي‌شود كه براي نيل به اين هدف، با ايجاد زمينه‌هاي انگيزشي مناسب و برگزاري آموزش‌هاي مرتبط، نظير برگزاري دوره‌هاي آموزشي کاربردي توسط اساتيد مجرب داراي تخصص‌هاي پژوهشي، زمينه را براي انجام پژوهش و کاربردي نمودن آن در مديريت تحت امرشان آماده كرد و با ايجاد امکانات و منابع لازم، امکان اجراي اين طرح‌ها را نيز فراهم ساخت و فعاليت‌هاي پژوهشي مديران به‌عنوان يکي از شاخص‌هاي مهم ارزيابي و ارتقاي آنان مورد توجه قرار گيرد.
شاخص‌هاي فني و آموزشي مديران با توجه به ديدگاه افراد، در وضعيت موجود کمتر از آنچه بايد باشد، بوده است. نتايج پژوهش‌هاي خواجه‌اي (1381)، زارع (1395)، وزارت آموزش، فرهنگ و ورزش ناميبيا (2001)، ليدز (2008)، رستون (2015) و آنجليدس (2012) با نتايج اين پژوهش همخواني دارد. بنابراين لازم است كه با برگزاري کلاس‌ها و کارگاه‌هاي آموزشي، دوره‌هاي مهارتي، بازآموزي، کارگاه و...، در کنار معلمان، مديران مدارس را با روش‌هاي نوين تدريس، اصول مديريت کلاس، فناوري آموزشي روز دنيا، برنامه‌ريزي درسي و ساير مهارت‌هاي فني آشنا نمود.
ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شايستگي‌هاي انساني و ارتباطي، طبق نتايج اين پژوهش کمتر از آنچه بايد باشد، بوده است. طبق مقايسة نتايج اين پژوهش با پژوهش‌هاي مختلف مرتبط در زمينة اهميت توجه به شايستگي‌هاي انساني و ارتباطي، مي‌توان به يافته‌هاي پژوهشگران زير اشاره كرد: رودس و براندرت (2010)، نايکر و ناديو (2014)، بيزل (2011)، کيمبر (2013)، هيليارد (2015)، گالوزي (2011) و ميلي‌تلو و همکاران (2013). بنابراين مديران بايد داراي مهارت‌هاي روان‌شناختي، کلامي و ارتباطي باشند تا بتوانند در مجموعة تحت کنترلشان علاوه بر ايجاد نظم فيزيکي، شرايط روحي و رواني مناسبي را نيز براي معلمان و دانش‌آموزان مهيا كنند و از اين طريق موجبات ارتقاي مدرسه را فراهم آورند. براي اين پيشنهاد، ابتدا در زمان اعطاي پست مديريت مدارس، مي‌توان با کنترل شرايط فيزيکي و رواني، افراد داراي تجارب مناسب را براي اين پست انتخاب كرد. همچنين با استفاده از امکانات موجود مي‌بايست شرايط ارتقاي سطح مهارهاي انساني و ادراکي را ايجاد نمود و با از ميان بردن شرايط غير‌مناسب، زمينة رشد و توسعه براي بهبود سلامت و توسعه به‌سوي بالندگي را براي مديران فراهم كرد.
طبق نتايج اين پژوهش در زمينة شايستگي‌هاي فکري و ادراکي مديران، ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة شايستگي‌هاي بالندگي فکري و ادراکي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. اين پژوهش با مطالعات مصباحي و همکاران (1390)، آقازاده (1389)، سالازر (2007) و کانگر (1992) همخواني دارد. بنابراين مديران بايد داراي قدرت تفکر و قدرت حل مسئله در مواجهه با مسائل و مشکلات مختلف باشند. براي نيل به اين هدف، در اولين مرحله مي‌بايد با بررسي سوابق، دوره‌هاي گذرانده‌شده و توانايي‌هاي يادشده، افرادِ با تجارب مناسب براي پست‌هاي مديريتي در مدارس مختلف گزينش شوند؛ در مرحلة بعدي با برگزاري دوره‌هاي آموزشي و ارائة مطالب آموزشي در خصوص توانايي‌هاي آموزشي، سطح اطلاعات و توانايي‌هاي مديران را ارتقا داد؛ و در مرحلة نهايي نيز با انجام بازرسي‌هاي دوره‌اي، بازخورد اين اقدامات را مشاهده كرد و شرايط را، هم براي بهبود وضعيت حاضر با استفاده از مشورت‌هاي مديريتي و ايجاد کانال‌هاي ارتباطي با مديران موفق در مسائل ادراکي و هم براي توسعه و بالندگي روزافزون مديران فراهم نمود.
با توجه به تحليل و ارزيابي مؤلفه‌هاي شايستگي مديران طبق سؤال‌هاي پژوهش، الگوي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد مطابق شكل شمارة 1 تدوين شده و اعتبار آن توسط ده نفر از استادان دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم و دانشگاه فرهنگيان استان چهارمحال و بختياري مورد بررسي قرار گرفته است.
شکل 1. الگوي نهايي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد
-
- منابع
افشاري، مالک، حسين کاظميان و ليلا عمراني، ۱۳۹۳، مطالعه تطبيقي صلاحيت‌هاي حرفهاي و شايستگي مديران دوره ابتدايي نظام آموزش و پرورش ايران با کشورهاي ژاپن، آمريکا، استراليا، اولين همايش علمي ـ پژوهشي علوم تربيتي و روانشناسي آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي ايران، تهران، مرکز مطالعات و تحقيقات اسلامي سروش حکمت مرتضوي، انجمن علمي توسعه و ترويج علوم و فنون بنيادين.
اميري، طاهره، 1379، بررسي و مقايسه عملکرد مديران داراي تحصيلات دانشگاهي با مديران فاقد تحصيلات دانشگاهي از نظر معلمين مقطع ابتدايي استان چهارمحال و بختياري در سال تحصيلي1378- 1379، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، مرکز آموزش مديريت دولتي استان چهارمحال و بختياري.
آقازاده، محرم، 1389، روش‌هاي جديد تدريس، تهران، آييژ.
بابازاده، يوسف، 1383، «بررسي عوامل مؤثر در عدم جذب فارغ‌التحصيلان رشته مديريت آموزشي در مديريت مدارس»، مديريت در آموزش و پرورش، ش37، 38، 39 و 40، ص231-244.
برقعي، حاجيه شمسي، 1378، مقايسه کارآمدي مديران تحصيل‌کرده در رشته مديريت با ساير مديران در مقاطع تحصيلي راهنمايي و متوسطه استان قم، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، مرکز آموزش مديريت دولتي استان قم.
حشمتي، کاظم، 1378، مقايسه عملکرد مديران فارغ‌التحصيل رشته مديريت آموزشي با مديران فارغ‌التحصيل ساير رشته‌ها از نظر دبيران شهرستان تبريز و منطقه شبستر، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، دانشگاه تبريز.
خواجه‌اي، سعيد، 1381، «ارزشيابي صلاحيت‌ها و مهارت‌هاي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي جهت طراحي مدل مناسب مديريت»، پژوهشكده تعليم و تربيت، ش69-70، ص133-164.
زارع، سميه و رضوان حسينقلي‌زاده ، 1395، «مفهوم رهبري آموزشي و گستره آن در قلمرو مديريت»، نخستين همايش بين‌المللي مديريت آموزشي ايران.
سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي وزارت آموزش و پرورش، 1396، آموزش و پرورش کشور ژاپن، .http://www.oerp.ir
عباسپور، عباس، 1383، «توسعه مديريت ضرورتي اجتناب‌ناپذير براي درک چالش‌ها و پاراديم‌هاي نوين آموزشي و پرورشي»، مديريت در آموزش و پرورش، ش۳۷-۴۰، ص5-40.
فرزانه، محمد، جواد پورکريمي و ميترا نوروزي، 1394، «ارائة الگوي صلاحيت‌هاي حرفهاي مديران مدارس متوسطه شهرستان شهريار»، رهبري و مديريت آموزشي، ش32، ص85-96.
قنبري، سيروس و بهرام محمدي، 1395، «ارائۀ الگوي توسعۀ حرفهاي مديران مدارس دورۀ متوسطه»، مديريت مدرسه، دوره4، ش2، ص123-143.
محمدي، محمد، 1396، مطالعه تطبيقي کشورهاي منتخب به منظور ارائة مدل توانمندسازي مديران مدارس ايران، رساله دکتري مديريت آموزشي، دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه آزاد اصفهان.
مصباحي، مريم، شهرام توفيقي و عباس عباس‌زاده، 1390، «تعيين رويکردي براي توسعه منابع انساني در مديريت پرستاري»، پژوهش پرستاري، ش20، ص17-20.
نصر، احمدرضا و محمد معصومي، 1384، «مقايسه عملکرد مديران دانش‌آموخته رشته کارشناسي مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي با ساير رشته‌ها»، تعليم و تربيت، ش99، ص82-127.
نصيري وليک‌بني، فخرالسادات، سيروس قنبري و زهرا سرچهاني، 1395، «کاوش بالندگي مديران مدارس»، رهيافتي نو در مديريت آموزشي، ش28، ص1-26.
Allen, James Gregory, 2003, A study of the professional development needs of Ohio principals in the area of educational technology, dissertation submitted to the division of research and advanced studies of the University of Cincinnati in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctorate of education.
Angelides, Panayiotis, 2012, ‘Forms of leadership that promote inclusive education in Cypriot schools”, Education Management Administration and Leadership, Vol.40(1), p.21-36.
Bennett, Nigel, Megan Crawford, Rosalind Levačić, Derek Glover, Peter Earley, 2000, “The reality of school development planning in the effective primary school: technicist or guiding plan?”, School Leadership and Management, Vol.20(3), p.51-333.
Bichsel, Jillian Anthony, 2008, Professional Development Needs and Experiences.
Billheimer, Dixie ,M, 2007, A Study of West Virginia Principals: Technology Standards, Professional Development, and Effective Instructional Technology Leaders. Dissertation submitted to the Faculty of the Marshall University Graduate College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education in Curriculum and Instruction.
Bizzell, Brad ,E, 2011, Professional Development of School Principals in Virginia, Faculty of the Virginia Polytechnic Institute. Blacksburg, Virginia.
Conger, Jay Alden, 1992, Learning to lead: The art of transforming managers into leaders, San Francisco: Jossey-Bass.
Dubois, D. Dubois & William J. Rothwell, 2004, Competency-based human resource management, Nicholas.
Dunham, Jack, 2005, Developing effective school Management, Taylor & Education and Human Services, in partial fulfillment of the Education, Vol.27, p.477–490, Educational Administration, Vol.53(1).
Eller, John. F, 2010, An evaluation of a development program for new principals, The Qualitative Report, Vol.15(4), pp.956-965.
Elmore Richard. f, 2000, Knowing the right thing to do: School improvement and performance-based accountability... Electronic version), Washington, DC: National Governors Association/Center for Best Practices. Retrieved May 7, 2004 from:
Galavzi, Pedro, 2011, Principals’ Perceptions of Their Own Professional Development, Presented to the faculty of the Graduate School of the University of Texas at austain, in partial fulfillment of requirement for degree of doctor of education.
Griffith, Helen. V, 2012, The California League of Middle Schools’ Professional Development for Principals: A Model of Coaching and Mentoring, A dissertation submitted to the faculty of San Diego State University, in partial fulfillment of the requirements for the degree Doctor of Educational Leadership.
Hao, Nguyen Thi, 2013, Recruitment of School Principals in Vietnam: Using Evidences for Changing Appointment Policies, Asian Journal of Humanities and Social Sciences (AJHSS), Vol.1(3), p.2230-9720.
Harper, Robert. E, 2008, An Investigation into the Professional Development Needs of Urban Principals and Their Perceptions of the Potential of Online Professional Development, A dissertation in partial fulfillment.
Hilliard, Ann Toler, 2015, “Evaluating the Principals’ Institute Leadership Development Program”, Merit Research Journal of Business and Management, Vol.3(4), p.34-39.
http://www.nga.org/cde/files/0803KNOWING.PDF.
Kanokorn, Somprach Kanokorn. A, Popoonsak Pongtorn. B And Tang Keow Ngang, 2014, Professional development of school principals, Social and Behavioral Sciences 116. P.77–81.
Kimber, Ross, 2013, Improving Teacher Quality National Partnership variation–Principal Professional Development Program (PPDP), Congress of Clinical Education, University of medical sciences, p.114[in Persian].
Loeffelholz, Troy. D, 2008, Nebraska public school principals’ perceptions about their professional development needs: a mixed methods study, A dissertation Presented to the Faculty of the Graduate College at the University of Nebraska In partial Fulfillment of Requirements for the Degree of Doctor of Education.
Mestry, Raj & Prakash Singh, 2007, “Continuing professional development for principals: a South African perspective”, South African Journal of Education, Vol.27(3), p.477-490.
Militello, Matthew Fusarelli, B. Alsbury, T & P. Warren, 2013, "How professional standards guide practice for school principals", International Journal of Educational Management, Vol.27(1), p.74-90.
Ministry of Basic Education, Sport and Culture, 2001, Education for All National Plan for Action 2001– 2015, Wind hoek: MBESC.
Naicker, Inbanathan And Surendra Vethaviasa Naidoo, 2014, “Is the Whole More than the Sum of Its Parts? A Community of Practice Approach to Leadership Development of School Principals”, Kamla-Raj, Int J Edu Sci, Vol.7(2), p.289-298.
Reston, VA: Author, 2015, National Policy Board for Educational Administration, Professional Standards for Educational Leaders, American Association of Colleges of Teacher Education.
Rhodes Christopher and Mark Brundrett, 2010, Leadership for learning, In: T Bush, L Bell, D Middlewood (Eds.), The principles of Educational Leadership and Management 2nd Edition, London: SAGE, p.153-175.
Roy Chua, Sheena Iyengar, 2005, “Empowerment through choice? a critical analysisthe effects of choice in organizations”, Research in Organizational Behaviors, Vol.27, p.41–79.
Ryan, Sharon, Marcy whitebook , Fran kipnis and LauraSakai, 2011, “Professional Development Needs of Directors Leading in a Mixed Service Delivery Preschool System”, Early Childhood Reasrrch & Practice, Vol.13(1).
Salazar, Pamela. S, 2007, “The Professional Development Needs of Rural High School Principals: A Seven-state Study”, The Rural Educator, Vol.28(3).
Schleicher, A. (2012). Preparing Teachers and Developing School Leaders for the 21st Century: Lessons from around the World, OECD Publishing (Andreas Schleicher).
Somprach, Kanokorn , Popoonsak Pongtorn , Tang Keow Ngang, 2014, Collaborative Action Professional Development of School Principals, Procedia - Social and Behavioral Sciences Vol.116, p.77-81.
Stromquist, Nelly.P, 2002, Education in a Globalized World: The Connectivity of Economic Power,Technology, and Knowledge, Lanham, Rowman & Littlefield, MD.
Sufean Hussin and Saleh Al Abri Hussin, S., & Al Abri, H, 2015, “Professional development needs of school principals in the context of educational reform”, International Journal of Educational Administration and Policy Studies, Vol.7(4), p.90-97.
سال سيزدهم، شماره اول، پياپي 25، بهار و تابستان 1400، ص 105 ـ 123
منوچهر ذوالفقاري / دانشجوي دكتري گروه مديريت آموزشي، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامي، قم، ايران
? سيف‌الله فضل‌الهي قمشي/ استاديار گروه مديريت آموزشي، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامي، قم، ايران
محمد نيکخواه/ استاديار گروه علوم تربيتي، دانشگاه فرهنگيان، شهركرد، ايران
دريافت: 22/05/1400 ـ پذيرش: 24/09/1400
-
- چکيده
هدف پژوهش، شناسايي و تحليل شايستگي‌هاي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد است. روش تحقيق از نظر هدف، کاربردي، و از نظر شيوة گردآوري داده‌ها، توصيفي ـ تحليلي و پيمايشي است. جامعة آماري پژوهش 797 نفر از مديران، معاونان آموزشي، پرورشي و اجرايي و آموزگاران مدارس ابتدايي شهرکرد (سال تحصيلي 1398-1397) بودند که چهارصد نفر از آنان بر اساس فرمول کوکران و به‌روش تصادفي طبقه‌اي به‌عنوان نمونة آماري انتخاب شدند. روايي ابزار توسط متخصصان و پايايي آن به‌روش آلفاي کرانباخ، حدود ۸0% براي وضع موجود و 79% براي وضع مطلوب محاسبه شده است. يافته‌هاي پژوهش حاکي است که طبق ديدگاه افراد پاسخدهنده، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از 8 شاخص مربوط به شايستگي‌هاي تخصصي در حد بيشتر از متوسط، و در 25 شاخص عمومي، 18 شاخص پژوهشي، 30 شاخص فني و آموزشي، 31 شاخص انساني و ارتباطي و 26 شاخص فکري و ادراکي، از متوسط تا زياد در نوسان بوده است؛ در صورتي که وضعيت مطلوب تمامي شايستگي‌هاي يادشده در حد زياد و بسيار زياد بوده و تمامي تفاوت‌هاي بين ميانگين نمره‌هاي دو وضعيت نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است.
کليدواژه‌ها: مؤلفه‌هاي حرفهاي، بالندگي حرفهاي، مديران مدارس ابتدايي، وضعيت موجود، وضعيت مطلوب.
-
- مقدمه
در هزارة سوم، کارکرد نظام آموزشي فراتر از پاسخگويي صرف به نيازهاي سنتي بقا و رقابت در فضاي متحول است و جهاني‌سازي ترويج و اهميت يک نظام آموزشي پويا، باکيفيت و پيشرفته، اصلي‌ترين راهکار براي برون‌رفت از شرايط پيچيدة فراروي بشريت و مهم‌ترين عامل توسعه به‌شمار مي‌رود (استرموکوئيست، 2002). در اين ميان، آموزش ابتدايي به‌دليل عموميت و گستردگي بالاي پوشش تحصيلي آن و تأثير بلندمدت و شگرف آن بر رشد فردي و اجتماعي، جايگاه ممتازي در ميان ساير دوره‌هاي تحصيلي دارد. بنابراين بهترين راه براي نيل به هدف‌هاي والاي فردي، اجتماعي، اقتصادي، سياسي، فرهنگي و...، صرف انرژي ملي براي ايجاد بنيادي مستحکم در دوره ابتدايي است (سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي وزارت آموزش و پرورش، 1396).
با در نظر گرفتن چنين جايگاهي براي آموزش ابتدايي، بايد به ارائة يک فرايند آموزشي باکيفيت، به عنوان مهم‌ترين مطالبه و نياز ملي، انديشيد. مطالبة کيفيت از نظام آموزشي به‌دليل موضوع و محور بودن انسان، بسيار حياتي است. به همين دليل، اقدام براي تحول نظام آموزشي يکي از رسالت‌هاي اساسي کشور قلمداد شده و با تصويب سند تحول بنيادين، اين موج سرعت بيشتري به خود گرفته است (محمدي، 1396).
از سوي ديگر، مدارس به‌عنوان پيچيده‌ترين سازمان‌هاي انساني، در معرض سريع‌ترين تغييرات قرار گرفته‌اند که از مهم‌ترين دلايل بروز اين تغييرات، رقابت‌هاي روزافزون جهاني، توسعه و گسترش فناوري اطلاعات، و بروز تغييرات در ويژگي‌ها و خواسته‌هاي ذي‌نفعان و مشتريان آموزش و پرورش است (روي و شينا، 2005).
مؤلفه‌هاي مختلفي بر کيفيت دستيابي نظام آموزشي به هدف‌هاي خود تأثيرگذار‌ند که در اولويت‌بندي آنها، يکي از عرصه‌هايي که دل‌مشغولي و دغدغه‌هاي زيادي را براي متوليان و صاحب‌نظران ايجاد کرده، مسئلة مديريت است كه يکي از چالش‌برانگيزترين و با‌اهميت‌ترين شغل‌هاست (آلن، 2003) و عامل کليدي براي افزايش کيفيت آموزش است (هاو، 2013) و مديران مدارس افرادي محوري در مدارس براي بهبود و پيشرفت آموزشي شمرده مي‌شوند (المور، 2000)، که در دنياي پيچيدة امروزي، در محيط متغير و پيش‌بيني‌ناپذير مدارس در حال فعاليت‌اند و به‌طور دائم با رويدادهاي غيرمعمول و ناآشناي متعددي سروکار دارند (بنت و همکاران، 2000).
براي پاسخگويي مناسب به اين مشکلات پيچيده در اين محيط ناآرام و براي تحقق آرزوها و خواسته‌هاي ملت در داشتن يک آموزش و پرورش بالنده، يکي از مهم‌ترين عوامل و بسترها، تمرکز و تأکيد برمقولة توانمندسازي مديران مدارس است. بنابراين بالندگي مديران مدارس و اجراي برنامه‌هاي مرتبط با آن، يکي از ابزارهاي مهم ايجاد تغيير و تحول در نظام آموزشي است که به بالا رفتن بهره‌وري و توسعة نيروي انساني مي‌انجامد.
بالندگي حرفهاي مديران مدارس، فعاليتي مداوم و مرتبط با شغل و در راستاي اثربخشي بيشتر در دستيابي به اهداف مدرسه تعريف شده است که فعاليت‌هاي مرتبط با آن فراتر از يک دورة واحد در يک سال تحصيلي برنامه‌ريزي مي‌شود. اين فعاليت‌ها مي‌توانند شامل برگزاري کارگاه‌هاي متعدد در زمينة يک موضوع واحد، جلسه‌هاي متعدد گروهي، تشکيل کارگاه‌هاي مستمر و جلسه‌هاي متعدد با يک مربي تا رسيدن به نتيجه، انجام پروژة پژوهشي و اقدام‌پژوهي در زمينة مسائل مدرسه باشد که تمام يا بخشي از فعاليت در داخل يا خارج مدرسه انجام شود و با تجزيه و تحليل نيازهاي آموزش و يادگيري و ارزيابي فعاليت‌هاي انجام‌شده ادامه يابد. بالندگي مديريتي به‌معناي رويکردي جامع، پايدار و فشرده براي بهبود اثربخشي مديران در بالا بردن موفقيت دانش‌آموزان است. بالندگي مديريتي شامل برنامه‌هايي است که براي رشد فردي، سازماني، حرفهاي و آموزشي طراحي و تدوين شده است (رودس و براندرت، 2010).
برخي صاحب‌نظران اعتقاد دارند كه آموزش و پرورش به‌دليل غفلت از امر توسعة مديريت نتوانسته است به‌گونه‌اي ريشه‌اي در زمينة تربيت مديراني با درجة هوشمندي و استعداد سطح بالا در عرصة انديشه و تفکر، تلاش و ارتباط مؤثر، اهتمام ورزد و از اين طريق ظرفيت فزاينده‌اي را ايجاد كند. به‌منظور کارآمد کردن مديريت آموزشي، اعمال شايسته‌سالاري در سطوح مختلف، تجديد نظر در راهبردهاي موجود، و تغيير و اصلاح مديريت آموزشي بايد اقدامات مؤثري انجام گيرد که مهم‌ترين راهکارهاي ارائه‌شده به‌استناد تحقيقات علمي و تجربيات مثبت جهاني، جذب و به‌کارگيري مديران شايسته و توجه به موضوع مهم توانمندسازي، يعني بهسازي و بالنده‌سازي مديران مدارس است (عباسپور، 1383).
نتايج پژوهش‌هاي متعدد داخل و خارج کشور نيز حاکي از عدم برخورداري کامل مديران مدارس از دانش و مهارت‌هاي حرفهاي لازم مديريتي و وجود شکاف بين دانش و مهارت‌هاي لازم براي مديريت و شرايط مدارس امروزي است. نتايج پژوهش افشاري، کاظميان و عمراني (1393) حاکي است که معيارها و شاخص‌هاي تعيين شايستگي مديران ابتدايي در ايران، نسبت‌به کشورهاي ژاپن، استراليا و آمريکا به‌صورت کلي تعيين شده و در موارد مختلف داراي ضعف بوده است. فرزانه و همکاران (1394) با مطالعة وضعيت موجود در مدارس کشورمان به اين نتيجه رسيدند که يکي از مشکلات نظام آموزشي، نامناسب بودن کيفيت کار مديران و فقدان صلاحيت‌هاي حرفهاي و توانمندي‌هاي لازم در ايشان است. طبق نتايج پژوهش فرزانه، پورکريمي و نوروزي (1394) مديران براي دستيابي به سطح مطلوبي از صلاحيت حرفهاي در شغل خود، نيازمند دريافت آموزش‌هايي هستند که مي‌بايست برنامه‌ريزي خاص در اين زمينه صورت پذيرد. قنبري و محمدي (1395) در پژوهش خود دريافتند که انتخاب و انتصاب مديران در زمينه‌هاي متعدد داراي مشکلات متعددي است. نصيري وليک‌بني، قنبري و سرچهاني (1395) در پژوهش خود ضمن بيان مشکلات حرفهاي مديران، الگوي پارادايمي شامل مطالعة شرايط علّي، پديده‌محوري، زمينة جوّ باز و حمايتي، شرايط مداخله‌گر و پيامدها را ارائه داده‌اند.
نتايج پژوهش‌هاي خارجي مرتبط نيز بيانگر وجود مشکلات اساسي در زمينة مديريت مدارس بوده‌اند. نتايج پژوهش‌هاي آلن (2003)، دونهام (2005)، بيلهيمر (2007)، هارپر (2008)، الر (2010) و رايان و همکاران (2011) نشان داده‌اند که بسياري از مديران با ورود به موقعيت جديد، احساس ضعف، عدم آمادگي، تنهايي و منزوي بودن دارند. گريسون، هارينگتون و سربي (2010، به نقل از: گريفيث، 2012، ص3) دريافتند که مديران براي پاسخگويي به نيازهاي پيچيدة مدارس امروزي آموزش‌هاي لازم را به‌خوبي دريافت نکرده‌اند. شلي‌چر (2012) گزارش مي‌دهد که با وجود در دسترس بودن آموزش در تمام کشورهاي عضو سازمان همکاري‌هاي اقتصادي، مديران مدارس در اين کشورها اغلب گزارش داده‌اند که براي به‌عهده گرفتن پست مديريت مدرسه، به‌اندازة کافي آموزش نديده‌اند. همچنين فقدان ضوابط دقيق و عدم الزام ارائه مدرک (گواهينامه) براي انتصاب مديران موجب شده است که بسياري از مديران در نقش مديريتي و رهبري خود عملکرد ضعيفي داشته باشند (بوش، 2004، به‌نقل از: مستري و سنگِ، 2007). همة اين مسائل و مسئوليت‌ها، فشارها را بر مديران مدارس به‌طور فوق‌العاده‌اي افزايش داده است. به‌همين دليل بسياري از محققان، سياست‌گذاران و سازمان‌هاي آموزشي در جست‌و‌جوي راه‌حلي براي اين معضل در تلاش‌اند (بيچسل، 2008، ص4). در همين راستا، امروزه تمرکز بر روي توسعة حرفهاي مديران مدارس، به‌عنوان بخش کليدي و مهم اين راهکارها و اصلاحات آموزشي مطرح شده است (شلي‌چر، 2012، ص14). چالش‌هايي که مديران مدارس با آن مواجه‌اند، عبارت‌اند از: مديريت مدارس با منابع محدود و نيازهاي متنوع و گسترده؛ معلمان و يادگيرندگاني مختلف و کم‌انضباط؛ توسعة فرهنگ مديريت مشارکتي؛ و مديريت كردن انتظارات متفاوت (وزارت آموزش، فرهنگ و ورزش ناميبيا، 2001، ص6). بيزل (2011)، کيمبر (2013) و هيليارد (2015) اجراي ضعيف برنامه‌هاي بالندگي، فرصت‌هاي رشد و بالندگي محدود، فقدان برنامه‌ريزي و سازمان‌دهي مناسب، دانش اندک مديران، سياست‌هاي دولت و موقعيت جغرافيايي نامناسب را از عوامل بازدارنده، و جوّ مثبت مدرسه، ارتباطات بين‌فردي کارکنان و مديريت مشارکتي را از عوامل تسهيل‌کنندة بالندگي مديران مي‌دانند. هولز (2008) نيز در مطالعة خود نتيجه گرفت که مديران همچنين معتقد بودند که آموزش‌هاي کافي را در اين زمينه دريافت نکرده‌اند.
با توجه به موارد بالا، در زمينة مديران مدارس ابتدايي کارهاي انجام‌شده پاسخ‌گوي شرايط و نيازها نيست؛ بنابراين با توجه به اين شکاف مطالعاتي در مطالعات مديريت آموزشي در کشور، نقش انکارناپذير مديران مدارس در موفقيت دانش‌آموزان، به برنامه‌محوري و ضرورت و اهميت طراحي و اجراي الگوي توسعة شغلي و حرفهاي براي منابع انساني در سند تحول بنيادين آموزش و پرورش (فصل ششم راهکارهاي 3/2، 6/8، 1/22، 2/22، 3/22، 4/22، 5/22، 6/22) اشاره دارد و از‌آنجا‌که اجراي برنامه‌هاي بالندگي و توسعه در آموزش و پرورش با ضعف شديدي همراه است، براي بالا بردن اثربخشي و کارايي مديران مدارس و موفقيت دانش‌آموزان و افزايش دستاوردهاي مثبت آنان، طراحي الگويي جامع و کامل که بتواند مبنايي براي فعاليت‌هاي توسعة حرفهاي مديران مدارس باشد، ضروري به‌نظر مي‌رسد. با توجه به موارد يادشده، آنچه در اين پژوهش به‌عنوان مسئله مطرح بوده، اين است که وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مربوط به مؤلفه‌هاي شش‌گانة حرفهاي مديران مدارس شهرکرد چگونه است؟ و با توجه به اين مؤلفه‌ها، چه الگويي مي‌توان براي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي ارائه كرد؟
روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردي و روش آن توصيفي ـ تحليلي است و داده‌هاي مورد نياز پژوهش به‌روش پيمايشي و با استفاده از پرسش‌نامه گردآوري شده‌اند.
جامعه و نمونة آماري: جامعة پژوهش شامل تمامي مديران، معاونان آموزشي، پرورشي و اجرايي و آموزگاران 22 مدرسة دخترانه و 21 مدرسة پسرانة ابتدايي شهر شهرکرد در سال تحصيلي 98-1397 و در مجموع 797 تن بوده است. با توجه به محدود و کم بودن تعداد افراد جامعة آماري مديران و معاونان مدارس (در مجموع 157 تن)، تمامي آنان به‌عنوان نمونه انتخاب و به‌صورت سرشماري بررسي شدند. با توجه به گسترده بودن نمونة آماري آموزگاران و با توجه به معادلة کوکران، حدود 243 تن به عنوان نمونة آماري انتخاب شدند و پرسشنامهها به‌طور تصادفي طبقه‌اي بين آنان توزيع گرديده است.
ابزار گردآوري داده‌ها: داده‌هاي پژوهش از طريق يک پرسش‌نامة پژوهشگرساختة بسته‌پاسخ در مقياس پنج‌درجه‌اي ليکرت گردآوري شده‌اند. براي ساخت پرسش‌نامه، پژوهشگران بعد از بررسي تمامي مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي حرفهاي مورد نياز مديران و با استفاده از نتايج پژوهش‌ها، کتاب‌ها و منابع مختلف، آنها را در قالب شش مؤلفه (تخصصي، عمومي، پژوهشي، فني و آموزشي، انساني و ارتباطي و فکري و ادراکي) و 138 شاخص (گويه) قرار داده‌اند و وضعيت موجود و ممکن آنها را بررسي كرده‌اند.
روايي فرم‌‌‌هاي پرسش‌نامه توسط ده نفر از استادان دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم و استادان گروه علوم تربيتي دانشگاه فرهنگيان شهرکرد تأييد شده است. پايايي سؤال‌هاي پرسش‌نامه، بعد از اجراي مقدماتي آن بر روي سه گروه چهل نفري از افراد جامعه‌ها به‌روش آلفاي کرانباخ، براي سؤال‌هاي وضعيت موجود حدود 80% و وضعيت مطلوب 79% محاسبه شده است.
روش‌هاي گردآوري و تحليل داده‌ها: پرسشنامهها به‌صورت حضوري بين افراد توزيع و با پيگيري‌هاي متعدد گردآوري شده‌اند؛ سپس از روش‌هاي مختلف آمار توصيفي، و به‌دليل نرمال بودن توزيع مشاهدات (آزمون کالموگرف ـ اسميرنف) و برابر بودن واريانس‌ها (آزمون لون)، از آزمون‌هاي استنباطي پارامتريک براي تحليل داده‌ها استفاده شد. روش‌هاي آماري مورد استفاده و نتايج مربوط به آنها در جدول‌هاي مربوطه آورده شده‌اند.
جدول 1. داده‌هاي حاصل از بررسي همبستگي بين ميانگين نمره‌هاي وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مورد بررسي
شايستگي
گويه
همبستگي
sig
تخصصي
1 تا 8
0.432
0.003
عمومي
9 تا 33
0.534
0.002
پژوهشي
34 تا 51
0.612
0.0049
فني و آموزشي
52 تا 81
0.557
0.008
انساني و ارتباطي
82 تا 112
0.418
0.001
فکري و ادراکي
113تا 138
0.627
0.009
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 1، بين ميانگين نمره‌هاي افراد پاسخدهنده در دو وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي مورد بررسي، همبستگي وجود داشته و اين ميزان همبستگي در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار بوده است. بنابراين استفاده از آزمون t وابسته براي مقايسة ميانگين نمره‌هاي دو وضعيت، مجاز بوده است.
-
- يافته‌هاي پژوهش
در اين بخش، يافته‌ها به‌ترتيب و بر اساس سؤال‌هاي تحقيق در قالب جداول به‌شرح زير ارائه شده است:
-
-
- 1. شاخص‌هاي تخصصي مديران مدارس
-
جدول 2. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة تخصصي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيرهt
Sig
تک‌متغيرهt
sig
M.D
وابستهt
sig
1
متناسب بودن دانش مديريتي مديران با علم و دانش روز ملي و جهاني
3.86
12.87
0.005
4.39
5.25
0.0029
53/0
6.09
0.005
2
متناسب بودن دانش مديريتي مديران با فناوري‌هاي نوين
3.42
14.46
0.003
3.64
5.95
0.0089
22/0
12.46
0.007
3
تلاش و اهتمام مديران براي ارتقاي توانايي‌هاي علمي و تخصصي خود
3.77
7.39
0.001
4.14
14.88
0.0079
37/0
12.91
0.009
4
برخورداري از تحصيلات دانشگاهي مرتبط با مديريت مدارس ابتدايي
3.59
8.92
0.008
3.95
8.33
0.0057
36/0
7.72
0.004
5
برخورداري از علوم و فنون شغلي مرتبط با مديريت مدارس ابتدايي
3.68
7.23
0.0097
4.21
10.95
0.0048
53/0
5.48
0.003
6
برخورداري از تجربه و سوابق کاري در حوزة مديريت مدارس ابتدايي
3.77
14.91
0.004
4.53
12.38
0.0074
76/0
14.22
0.007
7
اهتمام به مشارکت در دوره‌هاي آموزشي غيررسمي و کوتاه‌مدت شغلي
3.9
7.71
0.005
4.3
8.58
0.0018
4/0
13.05
0.002
8
تسلط داشتن بر زمينة علمي و رشتة تخصصي مورد تدريس خود
3.77
10.88
0.007
3.96
8.88
0.0084
19/0
9.8
0.009
مجموع
3.72
10.67
006/0
4.23
63/8
006/0
0.51
95/9
008/0
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 2، طبق ديدگاه افراد پاسخدهنده، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران مدارس شهر شهرکرد از مهارت‌هاي تخصصي در حد بيشتر از متوسط (72/3= ) و وضعيت مطلوب زياد (23/4= ) بوده و ميانگين نمره‌هاي افراد براي وضعيت مطلوب، حدود 51/0 نمره بيشتر از وضعيت موجود بوده و اين تفاوت نمره در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار بوده است. براي هشت شاخص مربوط به اين مؤلفه (ميزان برخورداري مديران از مهارت‌هاي تخصصي) نيز ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود بوده است. به عبارت ديگر، طبق نگرش افراد مورد بررسي، مديران مدارس ابتدايي بايد از مهارت‌هاي تخصصي بيشتر از آنچه در حال حاضر از آن برخوردار‌ند، برخوردار باشند.
-
-
- 2. شاخص‌هاي مربوط به شايستگي‌هاي عمومي مديران مدارس
-
جدول 3. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة عمومي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
Sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
انتصاب بر اساس ضوابط و مقررات
3.77
5.94
0.004
3.81
7.02
0.003
0.04
8.94
0.001
2
برخورداري از سلامت جسماني مناسب (بينايي، شنوايي، قلبي، گوارشي و ...)
4.28
8.05
0.0082
4.86
9.32
0.001
0.58
10.46
0.003
3
برخورداري مديران از قدرت جسماني و تحرک و جنب‌و‌جوش بدني مناسب
3.88
5.25
0.001
3.89
11.02
0.005
0.01
11.9
0.004
4
برخورداري از سلامت بيان، سخنوري، نداشتن لکنت و استرس سخنراني در جمع
4.06
13.07
0.005
4.65
9.58
0.006
0.59
5.08
0.006
5
اميدواري به آيندة شغلي خود
3.72
7.33
0.006
4.61
12.84
0.002
0.89
6.28
0.006
6
رضايت از حقوق و درآمد ماهيانة خود
3.49
10.62
0.004
3.68
9.59
0.004
0.19
12.74
0.007
7
رضايتمندي از شغل خود
3.35
9.55
0.004
4.01
9.83
0.002
0.66
13.82
0.001
8
رضايت از منزلت اجتماعي شغل خود
4.08
6.19
0.003
4.54
5.45
0.005
0.46
7.33
0.006
9
برخورداري از خوداتکايي و استقلال فردي در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها
4.22
8.96
0.006
4.9
5.36
0.002
0.68
8.91
0.004
10
برخورداري از اعتماد‌به‌نفس مناسب در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها
4.26
8.11
0.003
4.76
11.64
0.007
0.5
9.54
0.009
11
توانايي تحمل ايده‌هاي مختلف افراد و گروه‌ها و انديشه‌هاي مخالف
3.31
10.07
0.009
3.83
12.37
0.005
0.52
9.91
0.002
12
برخورداري از حافظة مناسب براي به‌خاطر سپردن اطلاعات مختلف کاري و زيرمجموعه
3.69
10.53
0.008
4.33
9.25
0.005
0.64
5.24
0.008
13
برخورداري از تمرکز ذهني و توانايي جلوگيري از پراکندگي ذهني و فکري خود
4.23
8.98
0.001
4.95
11.97
0.009
0.72
12.99
0.001
14
ناپسنديده و نامطلوب دانستن تنبلي و کاهلي
4.05
14.3
0.006
4.25
8.78
0.001
0.2
5.92
0.003
15
اهتمام داشتن به انجام وظايف با حداکثر توان و ظرفيت‌هاي خود
4.23
13.83
0.009
4.48
11.84
0.009
0.25
11.5
0.002
16
برخورداري از روحية فداکاري و از خودگذشتگي
3.51
13.72
0.002
3.59
6.3
0.007
0.08
10.53
0.004
17
برخورداري از روحية عادلانه و منصفانه بودن و رعايت عدالت و انصاف
3.74
10.01
0.006
4.55
6.62
0.007
0.81
8.08
0.006
18
توانايي تفهيم مطالب و موضوعات به ديگران به روش‌هاي کلامي و غير‌کلامي مناسب
3.83
12.58
0.009
4.17
14.14
0.009
0.34
8.12
0.002
19
توانايي پاسخگويي صحيح و سريع در حوزة کاري خود
4.12
12.71
0.003
4.28
10.42
0.001
0.16
14.09
0.009
20
آشنا بودن با مباني اسلامي، ارزشي و اخلاقي
4.3
6.34
0.004
4.83
13.6
0.0019
0.53
14.78
0.008
21
التزام داشتن به به‌کارگيري مباني اسلامي، ارزشي و اخلاقي
4.13
12.36
0.009
4.69
5.22
0.002
0.56
7.08
0.007
22
آشنا بودن با تاريخ اسلام، فرهنگ و تمدن اسلامي
3.7
8.08
0.009
4.59
10.51
0.005
0.89
13.41
0.001
23
آشنا بودن با نظام تربيتي ديني ـ اسلامي
4.08
5.73
0.001
4.1
5.98
0.004
0.02
11.33
0.009
24
آشنا بودن با نظام تربيتي ايراني
3.88
8.99
0.006
4.63
8.12
0.004
0.75
14.44
0.001
25
منظم بودن و پايبندي به قوانين و مقررات
4.23
10.39
0.002
4.35
7.52
0.008
0.12
12.39
0.002
مجموع
3.92
12.12
0.006
4.83
11.56
0.006
0.91
8.88
0.002
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 3، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، گرچه وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي عمومي در مجموع و براي 25 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (28/4> >31/3)، اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (86/4> >59/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي عمومي مديريتي، در مجموع و براي 25 شاخص مورد بررسي، بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 3. شاخص‌هاي مربوط به مؤلفه‌هاي پژوهشي مديران مدارس
-
جدول 4. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة پژوهشي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
Sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
داشتن ظاهر و پوشش مناسب و در شأن معلمي
4.21
8.31
0.009
4.59
11.41
0.008
0.38
10.43
0.008
2
توانايي استفادة مناسب از زبان فارسي به‌عنوان زبان رسمي کشور
4.35
6.18
0.009
4.92
7.76
0.002
0.57
8.83
0.005
3
اهتمام به ارتقاي شغلي خود از طريق پژوهش و تحقيق
4.03
7.87
0.003
4.62
9.3
0.005
0.59
8.16
0.005
4
توانايي انجام پژوهش‌هاي علمي و کاربردي مربوط به مديريت دوره
4.21
11.45
0.005
4.85
7.51
0.003
0.64
13.98
0.002
5
برخورداري از توانايي‌هاي پژوهش حرفهاي (اقدام‌پژوهي، درس‌پژوهي و ...)
3.57
13.3
0.007
4.18
14.67
0.004
0.61
14.61
0.005
6
توانايي تقويت روحية پرسشگري و مهارت‌هاي حل مسئله در دانش‌آموزان
4.19
8.63
0.007
4.8
14.61
0.006
0.61
6.68
0.008
7
آشنا و مرتبط بودن با مجلات علمي متعددي و تلاش براي چاپ مقاله در آنها
3.78
8.9
0.008
4.04
10.65
0.008
0.27
11.46
0.008
8
عضويت انجمن‌هاي علمي و حرفهاي که باعث رشد علمي و حرفهاي مي‌شوند
3.3
10.59
0.003
3.71
7.42
0.006
0.41
6.9
0.001
9
مشارکت فعالانه و منظم در جلسات انجمن‌هاي علمي و معتبر
4.43
12.49
0.003
4.83
13
0.008
0.4
9.26
0.001
10
برخورداري از تأليفات علمي و کتاب‌هاي مناسب
3.6
6.25
0.007
4.4
14.5
0.004
0.8
7.39
0.001
11
توانايي پاسخ به سؤالات مختلف معلمان و دانش‌آموزان در زمينه‌هاي پژوهشي
3.53
5.96
0.005
3.85
9.76
0.005
0.32
9.34
0.001
12
اهتمام به صرف بخشي از وقت خود به مطالعه در زمينة راهنمايي معلمان و دانش‌آموزان
3.39
6.39
0.001
4.02
12.89
0.002
0.63
13.06
0.006
13
راهنمايي و نظارت بر پروژه‌هاي علمي دانشجويان و همکاران
3.6
6.32
0.002
4.56
13.78
0.004
0.96
9.3
0.004
14
تلاش براي ارتقاي توانايي‌هاي پژوهشي معلمان و تشويق آنان به انجام پژوهش
3.79
6.52
0.006
4.32
11.16
0.009
0.53
9.43
0.009
15
توانايي ايجاد فرصت تفکر، انديشه‌ورزي و پژوهش براي دانش‌آموزان
3.53
8.64
0.004
4.22
14.6
0.0094
0.69
10.54
0.004
16
توانايي ايجاد و تقويت مهارت‌هاي خلاقيت و نوآوري در مجموعه
3.65
14.46
0.009
4.48
14.39
0.0026
0.83
9.91
0.002
17
اهتمام به برقراري ارتباط علمي و پژوهشي مدرسه با مجامع علمي و دانشگاه‌ها
3.36
7.94
0.006
3.94
12.7
0.009
0.58
14.07
0.001
18
توانايي و تلاش براي آشناسازي معلمان با قلمرو علمي و پژوهشي رشتة خود
3.61
13.29
0.003
3.65
6.1
0.005
0.04
9.29
0.001
مجموع
3.78
8.83
0.003
4.41
9.53
0.007
0.63
13.2
0.006
طبق داده‌هاي جدول شمارة 4، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي پژوهشي در مجموع و براي هجده شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده است (43/4> >3/3)؛ اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (85/4> >65/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي پژوهشي مديريتي بايد بيشتر از آنچه هست، باشد.
-
-
- 4. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي آموزشي و فني مديران مدارس
-
جدول 5. نتايج توصيفي و استنباطي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة آموزشي و فني مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسة دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
توانايي برنامه‌ريزي و شناخت فنون و روش‌هاي برنامه‌ريزي آموزشي و درسي
4.05
9.69
0.008
4.21
7.44
0.000
0.16
8.94
0.000
2
توانايي هدف‌گذاري، تعيين و تبيين هدف‌هاي آموزشي و کاري
3.29
7.32
0.004
3.83
12.58
0.000
0.52
10.46
0.000
3
توانايي سازمان‌دهي و شناخت فنون و روش‌هاي آن و تقسيم کار و وظايف محوله
3.77
5.42
0.002
3.84
6.97
0.000
0.07
11.9
0.000
4
شناخت روش‌ها، فنون، الگوها و راهبردهاي آموزش و تدريس
3.74
5.08
0.01
4.36
5.74
0.000
0.6
5.08
0.000
5
آشنايي با مهارت‌هاي تصميم‌گيري و اجراي تصميم‌ها
4.3
10.94
0.002
4.59
13.96
0.000
0.29
6.28
0.000
6
آشنايي با آيين‌نامه‌هاي امتحانات و همچنين روش‌هاي ارزشيابي آموزشي
3.86
7.37
0.007
4.5
13.09
0.000
0.64
12.74
0.000
7
مهارت در کار گروهي و انجام فعاليت‌هاي گروهي
3.33
8.54
0.006
4.14
10.43
0.000
0.81
13.82
0.000
8
آشنايي با شرح وظايف مديران و کارکنان آموزشي
3.62
11.83
0.002
4.06
9.34
0.000
0.34
7.33
0.000
9
آشنايي با فناوري آموزشي (رايانه، سخت‌افزار و نرم‌افزارهاي آموزشي، تابلو هوشمند و غيره)
3.59
10.68
0.004
3.91
10.74
0.000
0.32
8.91
0.000
10
آشنايي با آمار و روش‌هاي حسابداري و بودجه‌بندي
3.44
9.66
0.007
3.5
10.44
0.000
0.06
9.54
0.000
11
آشنايي با سبک‌ها و روش‌هاي مختلف مديريتي نوين
3.63
13.71
0.006
4.36
13.6
0.000
0.73
9.91
0.000
12
آشنايي با وظايف اداري و امور دفتري
3.77
6.43
0.004
4.18
8.68
0.000
0.41
5.24
0.000
13
آشنايي با روش‌هاي کنترل و نظارت بر حسن انجام کارها توسط کارکنان و دانش‌آموزان
3.45
7.07
0.001
4.38
9.57
0.000
0.93
10.88
0.000
14
توانايي هماهنگي فعاليت‌هاي درون و برون سازماني و ايجاد روابط کاري موزون
3.30
6.99
0.007
4.01
10.99
0.000
0.71
8.95
0.000
15
توانايي استفاده از متون انگليسي براي مطالعه و ارتقاي مهارت‌هاي مديريتي خود
3.56
10.45
0.006
3.94
11.58
0.000
0.38
13.09
0.000
16
رضايت‌بخشي عملکرد آموزشي مديران از ديدگاه معلمان، دانش‌آموزان و خانواده‌‌ها
3.6
6.11
0.003
4.26
7.76
0.000
0.66
10.48
0.000
17
توانايي ايجاد حس پيشرفت تحصيلي در دانش‌آموزان و ارتقاي پيشرفت آنان
3.72
14.23
0.002
4.11
7.3
0.000
0.39
7.85
0.000
18
مهارت دريافت بازخورد و ارائة بازخوردهاي مناسب به مجموعه
3.44
8.95
0.008
3.92
12.9
0.000
0.48
9.15
0.000
19
آگاهي لازم از قوانين و مقررات و دستورالعمل‌ها و مهارت اجراي آنها
4.46
12.53
0.004
4.86
11.59
0.000
0.4
14.37
0.000
20
برخورداري از مهارت مديريت زمان با استفاده از فنون مناسب
3.78
8.41
0.008
4.61
6.28
0.000
0.83
7.51
0.000
21
توانايي مديريت زمان، بودجه‌بندي زمان آموزش و درس‌ها
3.89
14.15
0.004
4.48
7.61
0.000
0.59
14.04
0.000
22
توانايي تجهيز کمي و کيفي مدرسه از نظر امکانات، تجهيزات و فضاهاي آموزشي
4.26
9.97
0.001
4.32
7.18
0.000
0.06
14.45
0.000
23
آشنايي با طراحي آموزشي و نوشتن طرح درس سالانه و روزانه
3.71
10.56
0.002
4.16
6.56
0.000
0.45
10.61
0.000
24
آشنايي با فلسفة تربيت و اسناد و قوانين سازمان آموزش و پرورش جمهوري اسلامي
4.27
6.91
0.008
4.47
10.09
0.000
0.2
10.69
0.000
25
آشنايي با اصول و نظريه‌هاي يادگيري و به‌کارگيري آنها در آموزش
3.74
5.81
0.002
4.1
6.57
0.000
0.36
14.5
0.000
26
آشنايي با اصول، مباني و روش‌هاي روان‌شناختي و به‌کارگيري آنها در آموزش
3.4
13.72
0.009
4.3
14.92
0.000
0.9
10.28
0.000
27
آشنايي با اصول و فنون راهنمايي و مشاوره و به‌کارگيري آنها در امر تربيت و آموزش
3.6
9.73
0.007
3.76
6.89
0.000
0.16
5.26
0.000
28
آگاهي از روش‌هاي مديريت آموزشگاهي
4.11
14.03
0.007
4.68
8.32
0.000
0.57
7.06
0.000
29
آگاهي از روش‌هاي برقراري ارتباط و کلاس‌داري و به‌کارگيري آنها
3.72
13.94
0.009
3.79
7.11
0.000
0.07
9.47
0.000
30
توانايي رفع تبعيض و نابرابري‌هاي آموزشي بين همکاران و دانش‌آموزان
3.65
10.97
0.009
4.21
12.73
0.000
0.56
13
0.000
مجموع
3.70
9.83
0.008
4.02
11.2
0.000
0.32
9.18
0.000
آن‌گونه‌که در جدول شمارة 5 آمده است، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شايستگي‌هاي فني و آموزشي مورد بررسي، در مجموع و براي سي شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (46/4> >3/3) و ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب زياد و بسيار زياد (86/4> >5/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت، ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شايستگي‌هاي آموزشي و فني مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 5. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي انساني و ارتباطي مديران مدارس
-
جدول 6. نتايج توصيفي و استنباطي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة انساني و ارتباطي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسه دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
آشنايي با روش‌هاي مختلف روان‌شناختي و مشاوره‌اي مورد نياز معلمان، دانش‌آموزان و اوليا
3.31
8.46
0.002
3.65
6.51
0.000
034
8.94
0.000
2
آشنايي با روش‌هاي مختلف مديريت ارتباطات و روابط انساني و به‌کارگيري آنها
3.33
5.73
0.009
4.23
5.9
0.000
0.9
10.46
0.000
3
آشنايي با اخلاق، رفتار و تعليم و تربيت اسلامي و به‌کارگيري آن در محيط کاري
4.03
5.09
0.008
4.42
8.91
0.000
0.39
11.9
0.000
4
آشنايي با روش‌هاي هدايت و راهنمايي معلمان و دانش‌آموزان و والدين آنها
4.12
8.41
0.008
4.13
14.35
0.000
0.01
5.08
0.000
5
مهارت توجه به نيازهاي شغلي و حرفهاي کارکنان و توانايي‌ها و نيازهاي دانش‌آموزان
4.2
11.48
0.004
4.3
14.73
0.000
0.1
6.28
0.000
6
توانايي استفادة صحيح از تشويق و تنبيه کارکنان و دانش‌آموزان
3.89
14.47
0.007
4.32
9.87
0.000
0.43
12.74
0.000
7
مهارت رعايت موازين اخلاقي و ارزشي در برخورد با کارکنان و دانش‌آموزان
4.43
13.93
0.003
4.96
6.34
0.000
0.53
13.82
0.000
8
توانايي ايجاد يک محيط کار مناسب و مطلوب و برقراري روابط حسنه در مدرسه
3.42
11.58
0.003
4.31
14
0.000
0.89
7.33
0.000
9
توانايي ايجاد يک جو اعتماد و اطمينان و دوستانه در مدرسه
3.34
12.31
0.001
3.81
7.72
0.000
0.47
8.91
0.000
10
آشنايي با روش‌هاي جلب مشارکت اولياي دانش‌آموزان در انجام امور آموزشي
3.3
9.8
0.002
3.41
14.39
0.000
0.11
9.54
0.000
11
توانايي مدير در ايجاد حس اعتماد‌به‌نفس و خوداتکايي در دانش‌آموزان و معلمان
4.29
12.38
0.001
4.96
12.72
0.000
0.65
9.91
0.000
12
توانايي هدايت، رهبري و نفوذ در معلمان و دانش‌آموزان و تغيير رفتار آنان در مسير سازمان
4.06
11.2
0.002
4.55
10.65
0.000
0.49
5.24
0.000
13
توانايي حل تضاد، کشمکش و تعارض‌هاي مختلف بين معلمان، دانش‌آموزان و ساير افراد
4.35
13.34
0.008
4.62
8.65
0.000
0.27
10.88
0.000
14
توانايي برقراري حس تفاهم و حس همکاري بين همکاران و دانش‌آموزان
4.35
5.5
0.001
4.95
7.43
0.000
0.6
8.95
0.000
15
کمک به توسعة منابع انساني، افزايش توان و مهارت‌هاي همکاران از طريق آموزش
3.33
6.33
0.008
4.26
7.82
0.000
0.89
5.37
0.000
16
برخورداري از مهارت تيم‌سازي و ايجاد سازوکارهاي انجام کار گروهي
3.25
12.41
0.006
4.19
5.8
0.000
0.94
8
0.000
17
برخورداري از مهارت ايجاد انگيزه در زيرمجموعه و شناخت عوامل انگيزشي
4.1
13.78
0.002
4.5
5.95
0.000
0.4
11.72
0.000
18
درک ديگران و اهميت کار با ديگران، شناخت افراد و احساسات و عواطف آنان
3.71
7.28
0.004
3.88
8.01
0.000
0.17
9.39
0.000
19
توانايي تعيين وظايف کارکنان در قالب سازوکارهاي گروهي
3.96
9.61
0.006
4.15
12.26
0.000
0.19
10.64
0.000
20
توانايي ايجاد رضايت شغلي در همکاران و اهتمام به حل مشکلات آنان
4.16
10.44
0.009
5.04
11.42
0.000
0.88
7.28
0.000
21
برخورداري از فن بيان و سخنوري
3.55
8.56
0.009
4.19
14.87
0.000
054
13.58
0.000
22
مهارت در گوش دادن به حرفهاي ديگران
4.21
8.15
0.008
4.43
7.25
0.000
0.22
7.84
0.000
23
توانايي نامه‌نگاري و تهية گزارش و پاسخ به نامه‌هاي اداري
3.74
6.44
0.008
4.06
10.78
0.000
032
14.73
0.000
24
مشارکت‌پذيري و قبول همکاري با ديگران
4.35
9.54
0.008
4.95
10.24
0.000
0.6
14.18
0.000
25
ايجاد حس عزّت نفس، استقلال، خودپندارة مثبت، خودشناسي و خودباوري در دانش‌آموزان
3.53
13.24
0.004
3.89
7.6
0.000
0.36
6.27
0.000
26
توانايي اعتماد به زيردستان و تفويض اختيارات به آنان
3.73
10.2
0.006
3.97
9.94
0.000
0.24
12.88
0.000
27
توانايي برقراري ارتباط رسمي و غيررسمي
4.35
14.21
0.004
4.63
13.67
0.000
0.18
13.17
0.000
28
توانايي آشناسازي دانش‌آموزان با اصول، قواعد و هنجارهاي اجتماعي
3.61
11.98
0.007
3.81
13.96
0.000
0.2
7.46
0.000
29
اهتمام و تلاش مدير به مشارکت دادن همکاران در تصميم‌گبري‌ها
3.35
11.16
0.005
4.02
12.84
0.000
0.67
10.16
0.000
30
توانايي در شناسايي بموقع عوامل اخلال و بي‌نظمي در مدرسه و مهار صحيح آنها
3.35
7.07
0.003
3.92
12.16
0.000
0.57
5.63
0.000
31
توانايي ايجاد زمينة استقرار اصول اخلاقي در محيط کاري
3.43
6.75
0.007
3.62
7.65
0.000
0.19
5.57
0.000
مجموع
3.81
5.85
0.001
4.67
9.23
0.000
0.86
11.7
0.000
با توجه به داده‌هاي جدول شمارة 6، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، گرچه وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي انساني و ارتباطي در مجموع و براي 31 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده (43/4> >25/3)، اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود، و زياد و بسيار زياد بوده (95/4> >41/3) و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر، ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي ارتباطي و انساني مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود باشد.
-
-
- 6. شاخص‌هاي مربوط به شاخص‌هاي فکري و ادراکي مديران مدارس
-
جدول 7. داده‌هاي مربوط به نگرش افراد به شاخص‌هاي مؤلفة فکري و ادراکي مديران
رديف
شاخص
وضعيت موجود
وضعيت مطلوب
مقايسه دو وضعيت
تک‌متغيره t
sig
تک‌متغيره t
sig
M.D
وابسته t
sig
1
آشنايي با نظام آموزشي، فلسفه، رسالت‌ها، غايات و هدف‌هاي آن
3.8
14.15
0.005
4.47
14.12
0.000
0.67
10.57
0.000
2
آشنايي با مفاهيم نوين مديريت (مديريت تغيير و تحول، مديريت زمان و مديريت کيفيت)
3.43
5.98
0.004
4.36
5.64
0.000
0.93
6.31
0.000
3
آشنايي با مسائل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي روز جامعة محلي و ملي
4.3
7.73
0.007
4.98
8.05
0.000
0.68
11.69
0.000
4
آشنايي با مسائل اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي روز جامعة جهاني
3.55
6.15
0.006
4.35
13.2
0.000
0.8
13.91
0.000
5
آشنايي با مسائل و مشکلات مختلف تربيتي جامعة جهاني
3.38
5.72
0.006
4.02
6.17
0.000
0.64
7.49
0.000
6
آشنايي با مسائل و مشکلات مختلف تربيتي جامعة ملي و محلي امروزي
3.87
9.93
0.005
3.95
8.61
0.000
0.08
8.98
0.000
7
شناخت تئوري، پژوهش، علم، عمل و روابط آنها با يکديگر
4.14
6.29
0.005
5.00
14.57
0.000
0.91
5.75
0.000
8
شناخت تاريخچه و زمينه‌هاي مديريتي، علوم رفتاري و تصميم‌گيري
4.2
6.22
0.003
4.62
10.63
0.000
0.42
8.03
0.000
9
شناخت موانع، محدوديت‌ها و کاستي‌هاي نظام آموزشي و تجزيه و تحليل و مديريت آنها
3.77
10.13
0.003
3.81
14.48
0.000
0.04
5.51
0.000
10
شناخت ارتباط نظام آموزشي با نظام‌هاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، سياسي و توسعه
4.08
5.35
0.009
4.77
11.69
0.000
0.69
5.41
0.000
11
تلقي نظام آموزشي به‌صورت يک کل واحد
3.3
6.28
0.008
3.63
12.01
0.000
0.33
9.58
0.000
12
تشخيص وابستگي متقابل وظايف بخش‌هاي مختلف نظام آموزشي
3.32
11.88
0.005
3.33
6.77
0.000
0.01
9.43
0.000
13
درک موقعيت نظام آموزشي و چرخة حيات آن
3.31
5.86
0.008
3.76
10.8
0.000
0.45
9.09
0.000
14
آشنايي با تئوري‌هاي مديريت، سازمان و تصميم‌گيري
3.28
13.24
0.003
3.48
7.02
0.000
0.2
14.14
0.000
15
توانايي تدوين استراتژي آموزشي، توان فکري در ديدن دوردست‌ها و اتخاذ استراتژي مناسب
3.29
9.06
0.001
4
12.91
0.000
0.71
10.83
0.000
16
توانايي تشخيص و درک موقعيت و مقتضيات زمان و مکان مربوط به نظام آموزشي
3.3
14.58
0.001
4.24
12.96
0.000
0.94
7.71
0.000
17
آشنايي با نگرش سيستمي، کل‌نگري، جامع‌نگري و جهاني‌انديشي
3.21
9.43
0.009
3.43
9.87
0.000
0.22
11.36
0.000
18
آشنايي با جايگاه آموزش ابتدايي در کشورهاي مختلف و رابطة آن با رشد و توسعة کشورها
3.29
6.68
0.002
4.07
8.86
0.000
0.78
13.2
0.000
19
برخورداري از توانايي‌هاي ذهني بالا، ايده‌پردازي و نوآوري و ايجاد ايده‌هاي نو
3.33
14.96
0.003
3.4
5
0.000
0.07
8.68
0.000
20
برخورداري از تفکر خلاق و ابتکار عمل و پيش‌قدمي
3.41
9.12
0.003
3.85
8.03
0.000
0.44
5.33
0.000
21
توانايي پيش‌بيني مسائل و مشکلات سازماني و راهکارهاي برخورد با آنها
3.65
7
0.004
4.58
6.17
0.000
0.93
5.01
0.000
22
برخورداري از تفکر انتقادي، انتقادپذيري، تشويق ديگران به انتقادگري و نقد منصفانه
3.74
12.74
0.002
3.89
11.97
0.000
0.15
6.91
0.000
23
توانايي تصميم‌گيري در شرايط ريسک و عدم اطمينان
3.86
11.13
0.004
4.34
6.11
0.000
0.48
9.48
0.000
24
برخورداري از مهارت‌هاي مسئله‌يابي، تحليل مسئله، انتخاب بهترين راه‌حل و حل مسائل
3.59
5.66
0.009
4.43
10.25
0.000
0.84
14.69
0.000
25
توانايي تمرکز بر موضوعات مهم و عدم توجه به مسائل بي‌اهميت و حاشيه‌اي
3.88
10.46
0.009
4.07
10.16
0.000
0.19
10.76
0.000
26
ميزان راهگشايي مديران مدارس ابتدايي در امور اجتماعي استان و کشور
4.04
8.93
0.007
4.23
14.6
0.000
0.19
14.83
0.000
مجموع
3.62
9.25
0.001
4
8.24
0.000
0.38
10.58
0.000
طبق داده‌هاي جدول شمارة 7، طبق ديدگاه افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي فکري و ادراکي، در مجموع و براي 26 شاخص مورد بررسي در حد متوسط، بيشتر از متوسط و زياد بوده است؛ اما ميانگين نمره‌هاي وضعيت مطلوب بيشتر از وضعيت موجود و زياد و بسيار زياد بوده و تفاوت بين ميانگين نمره‌ها نيز از نظر آماري معنا‌دار بوده است (01/0>p). به عبارت ديگر ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شاخص‌هاي فکري و ارتباطي مديريتي بايد بيشتر از وضعيت موجود آنها باشد.
-
-
- 7. مقايسة ديدگاه افراد دربارة وضعيت موجود و مطلوب شاخص‌ها، با توجه به تحصيلات و سابقة آنان
-
جدول 8. نتايج آزمون تحليل واريانس چندراهة مربوط به تفاوت ديدگاه افراد با توجه به وضعيت و تحصيلات و سابقة آنان
منبع
عامل
مقايسه‌هاي درون‌گروهي
منبع
عامل
اثرات بين‌گروهي
S.S
d.f
M.S
F
Sig
S.S
M.S
F
Sig
وضعيت
7/329
1
331
793
001/0
تحصيلات
32/31
8/15
1/14
030/0
وضعيت، تحصيلات
18/20
2
2/6
5/34
027/0
سابقه
21/9
6/4
20/2
036/0
وضعيت، سابقه
7/12
2
2/1
3/25
19/0
تعامل دو عامل
17/21
3/10
77/9
201/0
تعامل سه عامل
34/9
4
0/3
6/13
12/0
خطا
27
43/0
خطا
23/9
399
39/0
طبق نتايج جدول شمارة 8، نتايج آزمون تحليل واريانس چند‌راهه با يک عامل اندازة مکرر، حاکي از آن است که طبق نتايج مقايسه‌هاي درون‌گروهي براي اثرات مورد بررسي، بين ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت موجود و مطلوب مؤلفه‌هاي شش‌گانة مورد بررسي، در سطح معنا‌داري 01/، تفاوت معنا‌داري وجود داشته است. با مقايسة نتايج جدول‌هاي 2 تا 6، نتيجه گرفته مي‌شود که افراد مورد بررسي، وضعيت موجود ميزان برخورداري مديران از شاخص‌هاي مورد بررسي را کمتر از آنچه بايد مديران از آنها برخوردار باشند (وضعيت مطلوب)، دانسته‌اند. با‌اين‌حال تفاوت بين نگرش افراد با توجه به تحصيلات و سابقة آنان و تعامل بين آنها در سطح معنا‌داري 01/0، از نظر آماري معنا‌دار نبوده است.
-
- بحث، نتيجه‌گيري و پيشنهادها
طبق نتايج اين پژوهش ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة تخصصي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج به‌دست‌آمدة مربوط به اين مؤلفه، با نتايج پژوهش‌هاي دوبويس و رسول (2004)، برقعي (1378)، حشمتي (1378)، اميري (1379)، بابازاده (1383) و نصر و معصومي (1384)، که در پژوهش‌هاي خود به اهميت ميزان برخورداري مديران از شايستگي‌هاي تخصصي و تأثير آن بر کارآمدي و اثربخشي نظام آموزشي پي برده‌اند، همخواني دارد. پيشنهاد مي‌شود كه در هنگام انتصاب و به‌کارگماري مديران مدارس ابتدايي، به ميزان برخورداري آنان از شايستگي‌هاي تخصصي مورد نياز، از جمله انتخاب مديران از بين افراد داراي مدارک تحصيلي مرتبط با مديريت آموزشي و آموزشگاهي، استفاده شود و به‌طور دائم و از طريق دوره‌هاي ضمن خدمت، به بازآموزي مديران و تجهيز آنان به به‌روزترين دوره‌هاي تخصصي مديريتي اقدام نمود.
ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفه‌هاي مربوط به شاخص‌هاي عمومي بالندگي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج به‌دست‌آمده مبني بر متناسب بودن اين مؤلفه، با نتايج کسب‌شده توسط پژوهشگران ديگر، از جمله سومپراج و همکاران (2014) نيز همسو بوده است. بنابراين پيشنهاد مي‌شود كه در زمان اعطاي پست مديريت مدارس، با کنترل شرايط فيزيکي و رواني افراد با بهره‌گيري از نظرات پزشکان و روان‌شناسان، افراد مناسب را براي اين پست انتخاب كنند و با کنترل‌هاي دوره‌اي در مدارس و بر اساس استانداردهاي مختلف و به‌روزي که در سطح جهان موجود و در حال اجراست، به کنترل اين ويژگي‌ها پرداخته شود. همچنين با استفاده از امکانات موجود مي‌بايست شرايط ايجاد يا بهبود سلامت رواني و سلامت جسماني مديران را ايجاد كنند و با از ميان بردن شرايط غير‌مناسب، زمينة رشد و توسعه براي بهبود سلامت و توسعه به‌سوي بالندگي را براي مديران فراهم سازند.
طبق نتايج اين پژوهش، ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة شاخص‌هاي پژوهشي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. نتايج اين پژوهش با بررسي‌هاي هيلارد (2015)، کانوکرن، پونگتورن و نگانگ (2014)، بيزل (2011) و کانگر (1992) همخواني داشته است. بنابراين از‌آنجا‌که مديران بايد داراي روحية علاقه‌مندي به پژوهش و توسعه و توانايي انجام آن باشند، پيشنهاد مي‌شود كه براي نيل به اين هدف، با ايجاد زمينه‌هاي انگيزشي مناسب و برگزاري آموزش‌هاي مرتبط، نظير برگزاري دوره‌هاي آموزشي کاربردي توسط اساتيد مجرب داراي تخصص‌هاي پژوهشي، زمينه را براي انجام پژوهش و کاربردي نمودن آن در مديريت تحت امرشان آماده كرد و با ايجاد امکانات و منابع لازم، امکان اجراي اين طرح‌ها را نيز فراهم ساخت و فعاليت‌هاي پژوهشي مديران به‌عنوان يکي از شاخص‌هاي مهم ارزيابي و ارتقاي آنان مورد توجه قرار گيرد.
شاخص‌هاي فني و آموزشي مديران با توجه به ديدگاه افراد، در وضعيت موجود کمتر از آنچه بايد باشد، بوده است. نتايج پژوهش‌هاي خواجه‌اي (1381)، زارع (1395)، وزارت آموزش، فرهنگ و ورزش ناميبيا (2001)، ليدز (2008)، رستون (2015) و آنجليدس (2012) با نتايج اين پژوهش همخواني دارد. بنابراين لازم است كه با برگزاري کلاس‌ها و کارگاه‌هاي آموزشي، دوره‌هاي مهارتي، بازآموزي، کارگاه و...، در کنار معلمان، مديران مدارس را با روش‌هاي نوين تدريس، اصول مديريت کلاس، فناوري آموزشي روز دنيا، برنامه‌ريزي درسي و ساير مهارت‌هاي فني آشنا نمود.
ميزان برخورداري مديران مدارس ابتدايي شهرکرد از شايستگي‌هاي انساني و ارتباطي، طبق نتايج اين پژوهش کمتر از آنچه بايد باشد، بوده است. طبق مقايسة نتايج اين پژوهش با پژوهش‌هاي مختلف مرتبط در زمينة اهميت توجه به شايستگي‌هاي انساني و ارتباطي، مي‌توان به يافته‌هاي پژوهشگران زير اشاره كرد: رودس و براندرت (2010)، نايکر و ناديو (2014)، بيزل (2011)، کيمبر (2013)، هيليارد (2015)، گالوزي (2011) و ميلي‌تلو و همکاران (2013). بنابراين مديران بايد داراي مهارت‌هاي روان‌شناختي، کلامي و ارتباطي باشند تا بتوانند در مجموعة تحت کنترلشان علاوه بر ايجاد نظم فيزيکي، شرايط روحي و رواني مناسبي را نيز براي معلمان و دانش‌آموزان مهيا كنند و از اين طريق موجبات ارتقاي مدرسه را فراهم آورند. براي اين پيشنهاد، ابتدا در زمان اعطاي پست مديريت مدارس، مي‌توان با کنترل شرايط فيزيکي و رواني، افراد داراي تجارب مناسب را براي اين پست انتخاب كرد. همچنين با استفاده از امکانات موجود مي‌بايست شرايط ارتقاي سطح مهارهاي انساني و ادراکي را ايجاد نمود و با از ميان بردن شرايط غير‌مناسب، زمينة رشد و توسعه براي بهبود سلامت و توسعه به‌سوي بالندگي را براي مديران فراهم كرد.
طبق نتايج اين پژوهش در زمينة شايستگي‌هاي فکري و ادراکي مديران، ميانگين نمرة نگرش افراد پاسخدهنده به وضعيت مطلوب مؤلفة شايستگي‌هاي بالندگي فکري و ادراکي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد، بيشتر از وضعيت موجود آن بوده است. اين پژوهش با مطالعات مصباحي و همکاران (1390)، آقازاده (1389)، سالازر (2007) و کانگر (1992) همخواني دارد. بنابراين مديران بايد داراي قدرت تفکر و قدرت حل مسئله در مواجهه با مسائل و مشکلات مختلف باشند. براي نيل به اين هدف، در اولين مرحله مي‌بايد با بررسي سوابق، دوره‌هاي گذرانده‌شده و توانايي‌هاي يادشده، افرادِ با تجارب مناسب براي پست‌هاي مديريتي در مدارس مختلف گزينش شوند؛ در مرحلة بعدي با برگزاري دوره‌هاي آموزشي و ارائة مطالب آموزشي در خصوص توانايي‌هاي آموزشي، سطح اطلاعات و توانايي‌هاي مديران را ارتقا داد؛ و در مرحلة نهايي نيز با انجام بازرسي‌هاي دوره‌اي، بازخورد اين اقدامات را مشاهده كرد و شرايط را، هم براي بهبود وضعيت حاضر با استفاده از مشورت‌هاي مديريتي و ايجاد کانال‌هاي ارتباطي با مديران موفق در مسائل ادراکي و هم براي توسعه و بالندگي روزافزون مديران فراهم نمود.
با توجه به تحليل و ارزيابي مؤلفه‌هاي شايستگي مديران طبق سؤال‌هاي پژوهش، الگوي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد مطابق شكل شمارة 1 تدوين شده و اعتبار آن توسط ده نفر از استادان دانشگاه آزاد اسلامي واحد قم و دانشگاه فرهنگيان استان چهارمحال و بختياري مورد بررسي قرار گرفته است.
شکل 1. الگوي نهايي بالندگي و توسعة حرفهاي مديران مدارس ابتدايي شهرکرد
- افشاري، مالک، حسين کاظميان و ليلا عمراني، ۱۳۹۳، مطالعه تطبيقي صلاحيت‌هاي حرفهاي و شايستگي مديران دوره ابتدايي نظام آموزش و پرورش ايران با کشورهاي ژاپن، آمريکا، استراليا، اولين همايش علمي ـ پژوهشي علوم تربيتي و روانشناسي آسيب‌هاي اجتماعي و فرهنگي ايران، تهران، مرکز مطالعات و تحقيقات اسلامي سروش حکمت مرتضوي، انجمن علمي توسعه و ترويج علوم و فنون بنيادين.
- اميري، طاهره، 1379، بررسي و مقايسه عملکرد مديران داراي تحصيلات دانشگاهي با مديران فاقد تحصيلات دانشگاهي از نظر معلمين مقطع ابتدايي استان چهارمحال و بختياري در سال تحصيلي1378- 1379، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، مرکز آموزش مديريت دولتي استان چهارمحال و بختياري.
- آقازاده، محرم، 1389، روش‌هاي جديد تدريس، تهران، آييژ.
- بابازاده، يوسف، 1383، «بررسي عوامل مؤثر در عدم جذب فارغ‌التحصيلان رشته مديريت آموزشي در مديريت مدارس»، مديريت در آموزش و پرورش، ش37، 38، 39 و 40، ص231-244.
- برقعي، حاجيه شمسي، 1378، مقايسه کارآمدي مديران تحصيل‌کرده در رشته مديريت با ساير مديران در مقاطع تحصيلي راهنمايي و متوسطه استان قم، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، مرکز آموزش مديريت دولتي استان قم.
- حشمتي، کاظم، 1378، مقايسه عملکرد مديران فارغ‌التحصيل رشته مديريت آموزشي با مديران فارغ‌التحصيل ساير رشته‌ها از نظر دبيران شهرستان تبريز و منطقه شبستر، پايان‌نامه کارشناسي ارشد مديريت آموزشي، دانشگاه تبريز.
- خواجه‌اي، سعيد، 1381، «ارزشيابي صلاحيت‌ها و مهارت‌هاي حرفهاي مديران مدارس ابتدايي جهت طراحي مدل مناسب مديريت»، پژوهشكده تعليم و تربيت، ش69-70، ص133-164.
- زارع، سميه و رضوان حسينقلي‌زاده ، 1395، «مفهوم رهبري آموزشي و گستره آن در قلمرو مديريت»، نخستين همايش بين‌المللي مديريت آموزشي ايران.
- سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي وزارت آموزش و پرورش، 1396، آموزش و پرورش کشور ژاپن، .http://www.oerp.ir
- عباسپور، عباس، 1383، «توسعه مديريت ضرورتي اجتناب‌ناپذير براي درک چالش‌ها و پاراديم‌هاي نوين آموزشي و پرورشي»، مديريت در آموزش و پرورش، ش۳۷-۴۰، ص5-40.
- فرزانه، محمد، جواد پورکريمي و ميترا نوروزي، 1394، «ارائة الگوي صلاحيت‌هاي حرفهاي مديران مدارس متوسطه شهرستان شهريار»، رهبري و مديريت آموزشي، ش32، ص85-96.
- قنبري، سيروس و بهرام محمدي، 1395، «ارائۀ الگوي توسعۀ حرفهاي مديران مدارس دورۀ متوسطه»، مديريت مدرسه، دوره4، ش2، ص123-143.
- محمدي، محمد، 1396، مطالعه تطبيقي کشورهاي منتخب به منظور ارائة مدل توانمندسازي مديران مدارس ايران، رساله دکتري مديريت آموزشي، دانشکده علوم تربيتي و روانشناسي دانشگاه آزاد اصفهان.
- مصباحي، مريم، شهرام توفيقي و عباس عباس‌زاده، 1390، «تعيين رويکردي براي توسعه منابع انساني در مديريت پرستاري»، پژوهش پرستاري، ش20، ص17-20.
- نصر، احمدرضا و محمد معصومي، 1384، «مقايسه عملکرد مديران دانش‌آموخته رشته کارشناسي مديريت و برنامه‌ريزي آموزشي با ساير رشته‌ها»، تعليم و تربيت، ش99، ص82-127.
- نصيري وليک‌بني، فخرالسادات، سيروس قنبري و زهرا سرچهاني، 1395، «کاوش بالندگي مديران مدارس»، رهيافتي نو در مديريت آموزشي، ش28، ص1-26.
- Allen, James Gregory, 2003, A study of the professional development needs of Ohio principals in the area of educational technology, dissertation submitted to the division of research and advanced studies of the University of Cincinnati in partial fulfillment of the requirements for the degree of doctorate of education.
- Angelides, Panayiotis, 2012, ‘Forms of leadership that promote inclusive education in Cypriot schools”, Education Management Administration and Leadership, Vol.40(1), p.21-36.
- Bennett, Nigel, Megan Crawford, Rosalind Levačić, Derek Glover, Peter Earley, 2000, “The reality of school development planning in the effective primary school: technicist or guiding plan?”, School Leadership and Management, Vol.20(3), p.51-333.
- Bichsel, Jillian Anthony, 2008, Professional Development Needs and Experiences.
- Billheimer, Dixie ,M, 2007, A Study of West Virginia Principals: Technology Standards, Professional Development, and Effective Instructional Technology Leaders. Dissertation submitted to the Faculty of the Marshall University Graduate College in partial fulfillment of the requirements for the degree of Doctor of Education in Curriculum and Instruction.
- Bizzell, Brad ,E, 2011, Professional Development of School Principals in Virginia, Faculty of the Virginia Polytechnic Institute. Blacksburg, Virginia.
- Conger, Jay Alden, 1992, Learning to lead: The art of transforming managers into leaders, San Francisco: Jossey-Bass.
- Dubois, D. Dubois & William J. Rothwell, 2004, Competency-based human resource management, Nicholas.
- Dunham, Jack, 2005, Developing effective school Management, Taylor & Education and Human Services, in partial fulfillment of the Education, Vol.27, p.477–490, Educational Administration, Vol.53(1).
- Eller, John. F, 2010, An evaluation of a development program for new principals, The Qualitative Report, Vol.15(4), pp.956-965.
- Elmore Richard. f, 2000, Knowing the right thing to do: School improvement and performance-based accountability... Electronic version), Washington, DC: National Governors Association/Center for Best Practices. Retrieved May 7, 2004 from:
- Galavzi, Pedro, 2011, Principals’ Perceptions of Their Own Professional Development, Presented to the faculty of the Graduate School of the University of Texas at austain, in partial fulfillment of requirement for degree of doctor of education.
- Griffith, Helen. V, 2012, The California League of Middle Schools’ Professional Development for Principals: A Model of Coaching and Mentoring, A dissertation submitted to the faculty of San Diego State University, in partial fulfillment of the requirements for the degree Doctor of Educational Leadership.
- Hao, Nguyen Thi, 2013, Recruitment of School Principals in Vietnam: Using Evidences for Changing Appointment Policies, Asian Journal of Humanities and Social Sciences (AJHSS), Vol.1(3), p.2230-9720.
- Harper, Robert. E, 2008, An Investigation into the Professional Development Needs of Urban Principals and Their Perceptions of the Potential of Online Professional Development, A dissertation in partial fulfillment.
- Hilliard, Ann Toler, 2015, “Evaluating the Principals’ Institute Leadership Development Program”, Merit Research Journal of Business and Management, Vol.3(4), p.34-39.
- http://www.nga.org/cde/files/0803KNOWING.PDF.
- Kanokorn, Somprach Kanokorn. A, Popoonsak Pongtorn. B And Tang Keow Ngang, 2014, Professional development of school principals, Social and Behavioral Sciences 116. P.77–81.
- Kimber, Ross, 2013, Improving Teacher Quality National Partnership variation–Principal Professional Development Program (PPDP), Congress of Clinical Education, University of medical sciences, p.114[in Persian].
- Loeffelholz, Troy. D, 2008, Nebraska public school principals’ perceptions about their professional development needs: a mixed methods study, A dissertation Presented to the Faculty of the Graduate College at the University of Nebraska In partial Fulfillment of Requirements for the Degree of Doctor of Education.
- Mestry, Raj & Prakash Singh, 2007, “Continuing professional development for principals: a South African perspective”, South African Journal of Education, Vol.27(3), p.477-490.
- Militello, Matthew Fusarelli, B. Alsbury, T & P. Warren, 2013, "How professional standards guide practice for school principals", International Journal of Educational Management, Vol.27(1), p.74-90.
- Ministry of Basic Education, Sport and Culture, 2001, Education for All National Plan for Action 2001– 2015, Wind hoek: MBESC.
- Naicker, Inbanathan And Surendra Vethaviasa Naidoo, 2014, “Is the Whole More than the Sum of Its Parts? A Community of Practice Approach to Leadership Development of School Principals”, Kamla-Raj, Int J Edu Sci, Vol.7(2), p.289-298.
- Reston, VA: Author, 2015, National Policy Board for Educational Administration, Professional Standards for Educational Leaders, American Association of Colleges of Teacher Education.
- Rhodes Christopher and Mark Brundrett, 2010, Leadership for learning, In: T Bush, L Bell, D Middlewood (Eds.), The principles of Educational Leadership and Management 2nd Edition, London: SAGE, p.153-175.
- Roy Chua, Sheena Iyengar, 2005, “Empowerment through choice? a critical analysisthe effects of choice in organizations”, Research in Organizational Behaviors, Vol.27, p.41–79.
- Ryan, Sharon, Marcy whitebook , Fran kipnis and LauraSakai, 2011, “Professional Development Needs of Directors Leading in a Mixed Service Delivery Preschool System”, Early Childhood Reasrrch & Practice, Vol.13(1).
- Salazar, Pamela. S, 2007, “The Professional Development Needs of Rural High School Principals: A Seven-state Study”, The Rural Educator, Vol.28(3).
- Schleicher, A. (2012). Preparing Teachers and Developing School Leaders for the 21st Century: Lessons from around the World, OECD Publishing (Andreas Schleicher).
- Somprach, Kanokorn , Popoonsak Pongtorn , Tang Keow Ngang, 2014, Collaborative Action Professional Development of School Principals, Procedia - Social and Behavioral Sciences Vol.116, p.77-81.
- Stromquist, Nelly.P, 2002, Education in a Globalized World: The Connectivity of Economic Power,Technology, and Knowledge, Lanham, Rowman & Littlefield, MD.
- Sufean Hussin and Saleh Al Abri Hussin, S., & Al Abri, H, 2015, “Professional development needs of school principals in the context of educational reform”, International Journal of Educational Administration and Policy Studies, Vol.7(4), p.90-97.
