اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال شانزدهم، شماره اول، پیاپی 31، بهار و تابستان 1403، صفحات 45-58

    مراحل تربیت اخلاقی کودک با تاکید بر منابع اسلامی

    نویسندگان:
    ✍️ خیرالله امیری پبدنی / دانش‌پژوه دکتری روان‌شناسی تربیتی مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / kh.amiri14@yahoo.com
    هادی حسینخانی / استادیار گروه اخلاق مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی / h.hosseinkhani@yahoo.com
    سیدعلی حسینی زاده / دانشیار گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه / ali_hosseini@rihu.ac.ir
    doi 10.22034/eslampajoheshha.2024.2020323
    چکیده: 
    هدف این مقاله بررسی مراحل تربیت اخلاقی کودک با تأکید بر منابع اسلامی است. مراحل تربیت اخلاقی کودک براساس روایات، به سه مرحله تقسیم می‌شود. برای این منظور، به‌روش توصیفی ـ تحلیلی، ارزش‌های اخلاقی قابل آموزش در هر مرحله از آیات، روایات و سیرة عملی معصومان استخراج و تبیین شد. یافته‌ها نشان از آن دارند که در هر مرحله از مراحل تربیت، با تأکید بر منابع دینی و با در نظر گرفتن سطح رشد ذهنی کودکان، امکان و ضرورت آموزش برخی ارزش‌های اخلاقی به آنان وجود دارد. در مرحلة زمینه‌ساز، عواملی مانند انتخاب همسر شایسته، نوع و کیفیت تغذیه و ارتباط سالم به‌صورت غیرمستقیم در تربیت اخلاقی کودک اثرگذارند و زمینه‌ساز شکل‌گیری صفات نیک در کودک خواهند شد. در مراحل دیگر، براساس منابع دینی به‌اقتضای ویژگی‌ها و نیازهای کودک، در هر مرحله صفات اخلاقی پسندیده‌ای مانند پرورش روحیة ظلم‌ستیزی، وفا به وعده، پرورش روحیة انفاق، پرورش راست‌گویی، رازداری، آموزش حیا و عفت‌ورزی، پرورش روحیة شکرگذاری و... آموزش داده می‌شود.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Stages of Moral Education of Children with an Emphasis on Islamic Sources
    Abstract: 
    The purpose of this article is to examine the stages of moral education of children with an emphasis on Islamic sources. According to the Islamic narrations, the stages of the child’s moral education are divided into three stages. Using a descriptive-analytical method, we have extracted the moral values that can be taught at each stage from Qur’anic verses, Islamic narrations and the practical life of innocent Imams and have explained them. According to the results, it is possible and necessary to teach children some moral values at every stage of their education, considering religious resources and taking into account the level of their mental development. Some factors, such as choosing a worthy spouse, quality of nutrition and healthy communications indirectly affect the child's moral education and will prepare the ground for the formation of the child’s good traits. One shall teach favored moral values to the child, in the other stages, such as educating the spirit of struggling against oppression, keeping promises, cultivating the spirit of charity, educating truthfulness, secrecy, teaching modesty and chastity, cultivating the spirit of thanksgiving, etc., based on religious sources, and in accordance with the child’s characteristics and needs.
    • ابن ‌ابی‌الحدید معتزلی، عبدالحمید‌بن هبة‌الله، 1404ق، شرح نهج البلاغه، قم، کتابخانة آیت‌الله مرعشی نجفی.
    • ابن‌حیون، نعمان‌بن محمد، 1385ق، دعائم الإسلام‏، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)‏.
    • ابن‌شعبه حرانی، حسن‌بن علی، 1404ق، تحف العقول، تصحیح علی‌اکبر غفارى، قم، جامعة مدرسین.
    • اعرافی، علیرضا، 1393، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، قم، مؤسسة اشراق و عرفان.
    • باقری، خسرو، 1392، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، چ سی و یکم، تهران، مدرسه.
    • برقی، احمد‌بن محمد‌بن، 1371ق، المحاسن، تصحیح جلال‌الدین محدث، قم، دارالکتب الاسلامیه.
    • تمیمی آمدی، عبدالواحد‌بن محمد، 1410ق، غرر الحکم و درر الکلم‏، تصحیح سیدمهدى‏ رجائى، قم، دارالکتب الاسلامیه.
    • حاجی ده‌آبادی، محمدعلی، 1391، حقوق تربیتی کودک در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • حرعاملی، محمد‌بن حسن، 1409ق، وسائل الشیعه، قم، مؤسسة آل‌البیت(ع)‏.
    • حسینی‌زاده، سیدعلی، 1391، تربیت فرزند (سیرة تربیتی پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع))، چ یازدهم، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • داوودی، محمد و سیدعلی حسینی‌زاده، 1389، سیره تربیتی پیامبر(ص) و اهل‌بیت(ع)، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • دهخدا، علی اکبر، 1377، لغت نامه دهخدا، چ دوم، تهران، امیرکبیر.
    • سجادی، سیدمهدی، 1379، «تربیت اخلاقی از منظر اسلام و پست مدرنیسم»، پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، ش 3، ص 47-90.
    • صدوق، محمدبن على، 1362، الخصال، تصحیح على اکبر غفارى، قم، جامعه مدرسین.
    • صدوق، محمدبن على‏، 1376 ‏، الامالی (للصدوق)، تهران، کتابچی.
    • طوسی، محمدبن حسن، 1407ق، تهذیب الاحکام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • عالم‌زاده نوری، محمد، 1396، راهبرد تربیت اخلاقی در قرآن کریم، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
    • عمید، حسن، 1387، فرهنگ فارسی عمید، چ بیست و نهم، تهران، امیرکبیر.
    • فقیهی، سیداحمد، 1385، «تربیت اخلاقی از منظر قرآن»، معرفت، ش 107، ص 58-66.
    • فیض کاشانی، محمد محسن‌بن شاه مرتضى‏، 1406ق، الوافی‏، اصفهان، کتابخانه امام أمیر المؤمنین على(ع). ‏
    • کلینی، محمدبن یعقوب، 1407ق، الکافی، تصحیح على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى، تهران، دار الکتب الاسلامیه.
    • مجلسی، محمدباقر، 1403ق، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏.
    • مصباح یزدی، محمدتقی، 1376، دروس فلسفه اخلاق، چ ششم، تهران، اطلاعات.
    • مصباح یزدی، محمدتقی، 1388، تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر، قم، مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
    • مطهری، مرتضی، 1383، مجموعه آثار، تهران، صدرا.
    • معین، محمد، 1388، فرهنگ معین، چ بیست و ششم، تهران، امیرکبیر.
    • مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، 1374، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • موحدی پارسا، فاطمه، 1395، تربیت اخلاقی کودکان سرور براساس آموزه‌‌‌های اسلام (آیات و روایات)، رسالة دکتری، مشهد، دانشگاه فردوسی.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری پبدنی، خیرالله، حسینخانی، هادی، حسینی زاده، سیدعلی.(1403) مراحل تربیت اخلاقی کودک با تاکید بر منابع اسلامی. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16(1)، 45-58 https://doi.org/10.22034/eslampajoheshha.2024.2020323

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    خیرالله امیری پبدنی؛ هادی حسینخانی؛ سیدعلی حسینی زاده."مراحل تربیت اخلاقی کودک با تاکید بر منابع اسلامی". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16، 1، 1403، 45-58

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری پبدنی، خیرالله، حسینخانی، هادی، حسینی زاده، سیدعلی.(1403) 'مراحل تربیت اخلاقی کودک با تاکید بر منابع اسلامی'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16(1), pp. 45-58

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    امیری پبدنی، خیرالله، حسینخانی، هادی، حسینی زاده، سیدعلی. مراحل تربیت اخلاقی کودک با تاکید بر منابع اسلامی. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16, 1403؛ 16(1): 45-58