اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 24، پاییز و زمستان 1399، صفحات 99-112

    جایگاه فروع دین در کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    سیروس محمودی / استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه پیام نور تهران، ایران / mahmoudi.s@pnu.ac.ir
    چکیده: 
    پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه فروع دین در کتاب های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول انجام شده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه‌ی آماری پژوهش شامل کلیه‌ی کتاب های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول می باشد که با روش نمونه گیری هدفمند چهار عنوان کتاب (پیام های آسمان، مطالعات اجتماعی، فارسی و آمادگی دفاعی) با دوازده جلد در نمونه قرار گرفت. ابزار اندازه گیری چک لیست تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که روایی آن مورد تأیید کارشناسان بوده و پایایی آن با روش ویلیام اسکات، 92 درصد محاسبه شده است و شیوه‌ی پردازش داده ها بر اساس روش آنتروپی شانون بوده است. مهم ترین یافته های پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول به ترتیب به فرایض نماز، تولی، جهاد و تبری با ضریب اهمیت 174/0، 166/0، 149/0، 148/0 بیشترین توجه، و به فرایض نهی از منکر، روزه، امر به معروف، زکات، خمس و حج به ترتیب با ضریب اهمیت 055/0، 074/0، 067/0، 062/0، 035/0، 067/0 توجه بسیار کمی مبذول شده است. در مجموع، یافته های پژوهش بیانگر این است که در کتاب های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول به طور متعادل و متوازن به فرایض فروع دین توجه نشده است.
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Position of the Branches of Religion in the Textbooks of Junior Schools
    Abstract: 
    The aim of this study was to investigate the position of the branches of religion in the textbooks of junior schools. The research method is descriptive and content analysis has been used. The statistical population of the study includes all textbooks of junior schools selected through purposeful sampling of four books (heavenly message, social studies, Persian literature and defense readiness) in twelve volumes. The instrument was a researcher-developed content analysis checklist. The validity of the checklist was confirmed by experts, and its reliability was estimated 92% using William Scott method. The data processing method was based on Shannon entropy method. The most important findings of the research indicate that in the textbooks of junior schools, the most attention is paid to prayers, Tawla (associating with Ahl al-Bayt friends), Jihad and Tabarra (disassociating from Ahl al-Bayt enemies) with a coefficient of importance of 0.174, 0.166, 0.149 and 0.148 respectively. Forbidding the evil, fasting, enjoining the good, Zakat, Khums and Hajj with the importance coefficients of 0.055, 0.074, 0.067, 0.062, 0.035, 0.067 respectively were given very little attention. The findings of the research indicate that generally in the textbooks of junior schools, the branches of religion have not received moderate and well-balanced attention
    References: 
    References: 
    • نهج البلاغه، 1387، ترجمه محمد دشتي، قم، جمال.
    • آذر، عادل، 1380، «بسط و توسعه روش آنتروپي شانون براي پردازش داده‌ها در تحليل محتوا»، فصلنامه علمي پژوهشي دانشگاه الزهراء، ش 37، ص17-1.
    • ابن شعبه حراني، حسن بن علي، 1363، تحف العقول، ترجمه احمد جنتي، تهران، علميه اسلامي.
    • اسکات، ويليام، 1391، تئوري حسابداري مالي، ترجمه علي پارسائيان، تهران، ترمه.
    • باقري، خسرو، 1380، چيستي تربيت ديني، تهران، تربيت اسلامي.
    • باهنر، ناصر، 1398، آموزش مفاهيم ديني همگام با روان‌شناسي رشد، تهران، بين‌الملل.
    • بيابانگرد، اسماعيل، 1384، روش‌هاي تحقيق در روان‌شناسي و علوم تربيتي، تهران، دوران.
    • جعفري هرندي، رضا؛ نجفي، حسن؛ اميدي، محمود، 1397، «سيماي فروع دين در کتاب‌هاي درسي فارسي دوره‌هاي ابتدايي و متوسطه»، پژوهش در مسائل تعليم و تربيت اسلامي، سال26، ش41، ص89-69.
    • حسيني رزمگاهي، معصومه، 1394، بررسي آموزه‌هاي اصول و فروع دين در کتاب‌هاي درسي دورۀ ابتدايي سال‌هاي تحصيلي1390 تا 1393، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، دانشکده ادبيات و علوم انساني، دانشگاه بين‌المللي امام رضا.
    • داودي، محمد، 1386، نقش معلم در تربيت ديني، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    • سرمد، زهره؛ بازرگان، عباس؛ حجازي، الهه، 1380، روش‌هاي تحقيق در علوم رفتاري، تهران، آگه.
    • شامس، عبدالرضا، 1394، تحليل محتواي کتاب‌هاي علوم انساني پايۀ ششم ابتدايي از نظر ميزان توجه به مؤلفه‌هاي فروع دين اسلام، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، دانشکده علوم تربيتي و روان‌شناسي، دانشگاه آزاد اسلامي واحد مرودشت.
    • صادق‌زاده قمصري، عليرضا، 1380، تربيت اسلامي، تهران، تربيت اسلامي.
    • صافي، احمد، 1388، سازمان و اداره امور مدارس، تهران، رشد.
    • صالحي عمران، ابراهيم؛ سبحاني‌نژاد، مهدي، 1394، «تحليل ميزان توجه به مؤلفه هاي شهدا و ايثارگران دفاع مقدس در محتواي کتب درسي دورۀ ابتدايي»، پژوهش‌هاي آموزش و يادگيري (دانشور رفتار)، ش 22، ص234-211.
    • کريپندورف، کلوس، 1394، تحليل محتوا، مباني روش‌شناسي، ترجمه هوشنگ نايبي، تهران، ني.
    • کليني، محمدبن يعقوب، 1411، اصول کافي، بيروت، دارالتعارف للمطبوعات.
    • گال، مرديت؛ بورگ، والتر، 1384، روش هاي تحقيق کمي و کيفي در علوم تربيتي و روان‌شناسي، ترجمه نصر و همکاران، تهران، سمت.
    • متقي‌هندي، علاء‌الدين علي، 1409، کنز العمال، بيروت، مؤسسه الرساله.
    • مجلسي، محمدباقر، 1403، بحار الانوار، بيروت، مؤسسه الوفا.
    • مکارم، مسعود، 1387، رساله احکام جوانان، قم، امام علي ابن ابي طالب.
    • نوريان، محمد، 1389، «چگونگي معرفي «نماز، روزه، جهاد، حج، خمس و زکات» در کتاب‌هاي درسي «تعليمات اجتماعي» و «بخوانيم» مدارس دورۀ ابتدايي ايران»، تربيت اسلامي، سال 5، ش11، ص79-59.
    • نيکلس، ادري و هاوارد، 1381، راهنماي عملي برنامه‌ريزي درسي، ترجمه داريوش دهقان، تهران، قدياني.
    • هولستي، ال.آر، 1374، تحليل محتوا در علوم اجتماعي و انساني، ترجمه نادر سالار‌زاده، تهران، دانشگاه علامه طباطبايي.
    • يارمحمديان، محمدحسين، 1390، اصول برنامه‌ريزي درسي، تهران، يادواره کتاب.
    • Altabach, P. C. (1991). Textbook in American society: Politics, and Pedagogy. Albany, NY: state university of New York Press.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمودی، سیروس.(1399) جایگاه فروع دین در کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 12(2)، 99-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    سیروس محمودی."جایگاه فروع دین در کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 12، 2، 1399، 99-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمودی، سیروس.(1399) 'جایگاه فروع دین در کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 12(2), pp. 99-112

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    محمودی، سیروس. جایگاه فروع دین در کتاب‌های درسی دوره‌ی متوسطه‌ی اول. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 12, 1399؛ 12(2): 99-112