اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال شانزدهم، شماره دوم، پیاپی 32، پاییز و زمستان 1403، صفحات 7-21

    تبیین تربیتی چگونگی تبدیل علم به ایمان در دیدگاه علامه مصباح یزدی (ره)

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ مهدی علیرضالو / دانشجوی دکتری فلسفة تعلیم و تربیت مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) / m.alirezalou62@gmail.com
    سعید بهشتی / استاد دانشگاه علامه طباطبائی / beheshti@atu.ac.ir
    سیداحمد رهنمائی / دانشیار مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) / rahnama@qabas.net
    doi 10.22034/eslampajoheshha.2024.5000647
    چکیده: 
    در تربیت دینی که مهم‌ترین بعد تعلیم و تربیت است، باید علم و آگاهی و احساسات متربی در مسیری مثبت جاری شود و عواطف او درگیر ایمان گردد. تحقق یا شکل‌گیری ایمان و به‌ویژه ایمان به خدا، از مسائل پیچیده در فلسفه، الهیات و بلکه روان‌شناسی بوده است. اندیشمندان در ضمن مباحث فلسفی، کلامی، اخلاقی، تفسیری و روان‌شناختی، اشاراتی به بحث ماهیت علم و ایمان و ارتباط این دو برحسب استنباط خود از متون دینی نموده‌اند. یکی از دیدگاه‌های مطرح در این زمینه، دیدگاه نظام‌مند‌ و منسجم علامه مصباح یزدی(ره) است که ارزش بررسی توسط پژوهشگران عرصۀ علوم انسانی و معارف دینی را داراست. تبیینِ تربیتیِ نحوة شکل‌گیری ایمان برای تدوین الگوی تربیت دینی، مسئله‌ای است که نبودش احساس می‌شود. لذا هدف پژوهش حاضر این است که با روش تحلیل محتوا، دیدگاه علامه مصباح(ره) را در مورد ماهیت علم و ایمان و ارتباط این دو عنصر با یکدیگر، مورد تجزیه و تحلیل قرار داده، تا از این طریق تبیینی تربیتی از چگونگیِ تبدیل علم به ایمان از منظر ایشان ارائه دهد. یافتة تحقیق این است که بر اساس تحلیل‌های انجام‌شده، تصدیق عقلی بایستی با یکی از گرایش‌های فطری نفس همگام شود تا خوشایند نفس انسان گردد و بدان شوق پیدا کند و سرانجام به تصدیق قلبی تبدیل شود و ایمان حاصل گردد.
    Article data in English (انگلیسی)
    Abstract: 
    In religious education, which is the most important aspect of education, the pupil’s knowledge, awareness, and emotions should have a positive direction and his/her emotions should be involved in his/her faith. The fulfillment faith [or becoming faithful] is one of the complex issues of philosophy, theology, and even psychology, especially when it comes to faith in God. Scholars have discussed the nature of knowledge and faith in the midst of their philosophical, theological, moral, exegetical and psychological discussions, and have pointed to the relationship between the two according to their inferences from religious texts. Allameh Misbah Yazdi’s systematic and coherent view is one of the relevant views in this regard which is worth investigating by researchers of humanities and religious knowledge. The educational explanation of the formation of faith in order to develop a model for religious education is an issue that seems to be absent [in present researches]. Therefore, the aim of the current research is to analyze Allameh Misbah's view on the nature of knowledge and faith and the their relationship, using the content analysis method, in order to provide an educational explanation of how to transform knowledge into faith from his viewpoint. According to the results of the analysis, rational acknowledgment must be synchronized with one of the natural tendencies of the soul in order to make it pleasant for the human soul and arise its enthusiasm and finally it should turn into heart acknowledgment and thus will lead to becoming faithful.
    • آذربایجانی، مسعود (۱۳۸۳). توجیه ایمان از دیدگاه ویلیام جیمز‏. پژوهش‌های فلسفی ـ کلامی، 5 (19)، 3ـ16.
    • ‏‫اکبری، رضا (۱۳۸۹). رویکردهای مختلف به مسئلة وجود خداوند و نگاه ابن‌سینا به قرینه‌گروی‏. آینة معرفت، 9 (25)، 22ـ105.‬‬‬
    • ‏‫بدخشان، نعمت‌الله؛ مزیدی، محمد و رحیمیان، سعید (۱۳۸۸). کاوشی در رابطه با ایمان و معرفت فلسفی‏. اندیشة دینی دانشگاه شیراز، 9 (32)، 89ـ114.‬‬‬
    • بلندهمتان، کیوان (۱۳۹۲). جایگاه مفهوم ایمان در تربیت اسلامی‏. تربیت اسلامی، 8 (16)، 57ـ77.
    • ‏‫پلانتینگا، آلوین (۱۳۷۶). فلسفة دین: خدا، اختیار و شر‏. ترجمة محمد سعیدی‌مهر. قم: مؤسسة فرهنگی طه.‬‬‬‬‬‬‬
    • حسن‌زاده، حسن (۱۳۶۲). دروس معرفت نفس‏. تهران: علمی و فرهنگی.
    • ‏‫حسین‌زاده، محمد (۱۳۹۶). جستاری فراگیر در ژرفای معرفت‌شناسی‏. قم: حکمت اسلامی.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫سویین برن، ریچارد (۱۳۸۷). اثبات وجود خدا‏. ترجمة مرتضی فتحی‌زاده، کتاب ماه (دین)، 12 (135)، 40ـ47.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫شجاعی، محمدصادق (۱۳۹۲). دیدگاه‌های روان‌شناختی آیت‌الله مصباح یزدی‏. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.‬‬‬
    • ‏‫شکوهی یکتا، محسن (۱۳۹۶). تعلیم و تربیت اسلامی (مبانی و روش‌ها)‏. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫شیروانی، علی (۱۳۷۰). ترجمه و شرح نهایة الحکمه‏. تهران: الزهراء.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫صدرالمتألهین، محمد بن ‌ابراهیم (۱۳۶۰). أسرار الآیات و انوار البینات‏. تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفة اسلامی.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‫صدرالمتألهین، محمد بن ‌ابراهیم (۱۳۶۶). تفسیر القرآن الکریم‏. قم: بیدار.
    • ‏‫عثمان، عبدالکریم (۱۳۶۷). روان‌شناسی غزالی‏. ترجمة سیدمحمدباقر حجتی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫قلی‌زاده، محمد و جعفری، امرالله (۱۳۹۳). رابطة ایمان و معرفت از دیدگاه علامه طباطبائى با محوریت تفسیر المیزان‏. معرفت، 23 (207)، 91-100.‬‬‬
    • ‏‫کرگگور، سورن (۱۳۷۴). انفسی بودن حقیقت است. نقد و نظر، 1 (3 و 4)، 62ـ81.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫لطیفی، علی (۱۳۹۶). مبانی فلسفی علم تربیت اسلامی. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.‬‬‬‬‬‬‬
    • ‏‫لگنهاوزن، محمد (۱۳۷۹). گناه ایمان‌گرایی ویتگنشتاین. نقد و نظر، 7 (25 و 26)، 151ـ165.‬‬‬‬‬‬‬
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۰). به‌سوی خودسازی. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۲). کاوش‌ها و چالش‌ها. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.‬
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۳). آموزش عقاید. تهران: امیرکبیر.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۸الف). اخلاق در قرآن. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۸۸ب). انسان‌سازی در قرآن. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۹۱). رساترین دادخواهی و روشنگری (شرح خطبة فدکیه)‏. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مصباح یزدی، محمدتقی (۱۳۹۴). آموزش فلسفه. قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    • مظفر، محمدرضا (۱۴۲۴)، المنطق التعلیمی؛ منهج جدید فی تعلیم المنطق للعلامة المظفر. قم: دارالفکر.
    • مک گراث، آلیستر (۱۳۹۲). درس‌نامة الهیات مسیحی. ترجمة محمدرضا بیات و دیگران. قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.‬
    • میرباباپور، سیدمصطفی (۱۳۹۶). رابطة ایمان و معرفت از منظر علامه مصباح یزدی. حکمت اسلامی، 4 (2)، 65ـ69.‬
    • ‏‫نوذری، محمود (۱۳۹۶). روان‌شناسی تحول دینداری. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علیرضالو، مهدی، بهشتی، سعید، رهنمائی، سیداحمد.(1403) تبیین تربیتی چگونگی تبدیل علم به ایمان در دیدگاه علامه مصباح یزدی (ره). دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16(2)، 7-21 https://doi.org/10.22034/eslampajoheshha.2024.5000647

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    مهدی علیرضالو؛ سعید بهشتی؛ سیداحمد رهنمائی." تبیین تربیتی چگونگی تبدیل علم به ایمان در دیدگاه علامه مصباح یزدی (ره)". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16، 2، 1403، 7-21

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علیرضالو، مهدی، بهشتی، سعید، رهنمائی، سیداحمد.(1403) ' تبیین تربیتی چگونگی تبدیل علم به ایمان در دیدگاه علامه مصباح یزدی (ره)'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16(2), pp. 7-21

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    علیرضالو، مهدی، بهشتی، سعید، رهنمائی، سیداحمد. تبیین تربیتی چگونگی تبدیل علم به ایمان در دیدگاه علامه مصباح یزدی (ره). اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 16, 1403؛ 16(2): 7-21