بررسی تطبیقی عوامل و عناصر تشکیل دهنده‌ی برنامه‌ی درسی با قرآن کریم
نوع مقاله:
پژوهشی
نویسندگان:
چکیده:
این پژوهش کیفی، با روش توصیفی ـ تحلیلی و اسنادی و با هدف تبیین و شناخت مفاهیم قرآنی متناظر با عوامل و عناصر تشکیل دهندة برنامة درسی، دربارة اهداف، محتوا، روش ها و ارزشیابی تعلیم و تربیت در قرآن کریم تدوین یافته است. در نظام تعلیم و تربیت قرآن، اهداف به دو صورت اهداف غایی و اهداف میانی ترسیم شده اند. از لحاظ محتوایی، به طور کلی قرآن دربردارندة مجموعه ای از مفاهیم، اصول، قوانین، روش ها و فعالیت هاست که با استفاده از معیارهایی همچون توالی، استمرار، تعادل، وسعت و وحدت و روش های تربیتی همچون تمثیل و شبیه سازی، مشاهده، پرسش، اردوی علمی، الگویی، موعظه و تذکر، و استدلال، در صدد دستیابی به تربیت معنوی و جسمی یا پرورش همه جانبة انسان است. رسیدن به این مقصود نیازمند خودارزیابی و ارزیابی بیرونی از طریق روش هایی مانند ابتلا، فتنه، محاسبه و مراقبه می باشد.
Article data in English (انگلیسی)
Title:
A Comparative Analysis of the Elements and Components of Curriculum and the Holy Quran
Abstract:
The present qualitative research, which aims at recognizing and explaining the Quranic concepts which correspond to the elements and components of curriculum, is mainly concerned with the goals, content and methods and the evaluation of education in the Holy Quran. In the Qur’anic educational system the aims of education are divided into two kinds: ultimate and central. In terms of the content, the Quran generally consist of a set of concepts, principles, rules, methods and techniques which contribute to achieving spiritual and physical education or nurture all human aspects, using such parameters like succession, continuation, moderation, expansion, unity and such educational methods as allegory, dramatization, observation, questioning, study trip, citing an example, admonition, reminding, and reasoning. Achieving this aim requires self-evaluation and external evaluation through trying, temptation, affliction, self-examination and self-watching
References:
References:
- ابراهيمي، علي،1377، برنامه‌ريزي درسي (راهبردهاي نوين)، تهران، فکر نو.
- احساني، محمد، 1387، «زبان قرآن و تعليم و تربيت»، معرفت، سال هفدهم، ش 130، ص86-73.
- اخلاقي، عبدالرحيم، 1390، «نگاهي به روش تشويق در ايجاد انگيزه از ديدگاه قرآن کريم»، اسلام و پژوهش‌هاي تربيتي، سال اول، ش 1، ص152-127.
- اکرمي، سيدکاظم، 1375، «قرآن و برنامه‌ريزي درسي»، پژوهش در مسائل تعليم و تربيت، ش 5 و 6.
- آقازاده، محرم و محمد احديان، 1377، راهنماي عملي برنامه‌ريزي درسي، تهران، نورپردازان (پيوند).
- باقري، خسرو، 1383، نگاهي دوباره به تربيت اسلامي، چ نهم، تهران، مدرسه.
- پاكزاد، عبدالعلى، 1390، «بررسى تحليلى برخى از روشهاى تربيتى در قرآن»، معرفت، سال بيستم، ش 160، ص32-13.
- تايلر، رالف، 1376، اصول اساسي برنامه‌ريزي درسي و آموزشي، ترجمه: علي تقي‌پور ظهير، تهران، آگاه.
- جعفري، يعقوب، 1388، «معاني مجازي در قرآ مجيد» (بخش اول)، ترجمان وحي، سال سيزدهم، ش 1، ص14-4.
- جوادي آملي، عبدالله، 1385، تفسير موضوعي قرآن کريم، قم، اسراء.
- ـــــ، 1378، تفسير موضوعي قرآن کريم، فطرت در قرآن، تنظيم و ويرايش: محمدرضا مصطفي‌پور، قم، مرکز نشر اسراء.
- چوبينه، مهدي، 1385، انتخاب محتوي و سازمان‌دهي محتوي، سازمان پژوهش و برنامه‌ريزي آموزشي، دفتر برنامه‌ريزي و تأليف کتب درسي.
- حاج غلامرضايي، مهناز، 1391، «نکات مرتبط با محتواهاي آموزش ارزش‌هاي ديني و اخلاقي»، اسلام و پژوهش‌هاي تربيتي، سال چهارم، ش 2، پاييز و زمستان 1391، صفحه 165 ـ 188.
- حسني، سيدمحمدابراهيم، 1384، «روش‌هاي تربيت اسلامي در پرتو قرآن و نهج البلاغه»، مصباح، سال چهاردهم، ش 57، ص160-145.
- حسين‌خاني ناييني، هادي، 1387، «روش تربيتي يادآوري نعمت‌ها»، معرفت، سال هفدهم، ش 130، ص96-87.
- حسيني، علي‌اکبر، 1308، مباحثي چند پيرامون تعليم وتربيت اسلامي، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامي.
- حسيني‌زاده، سيدعلي، 1386، «ارزشيابي آموزشي در سيرة پيامبر و اهل بيت»، تربيت اسلامي، سال سوم، ش 5، ص54-37.
- خامه‌گر، محمد، 1386، «نظريه هدفمندي سوره‌ها؛ مباني و پيشينه»، پژوهش‌هاي قرآني، ش51 و 52.
- خوانساري، محمد، 1376، منطق صوري، چ دوازدهم، تهران، دانشگاه تهران.
- دهخدا، علي‌اکبر، 1338، لغت‌نامه، تهران، سيروس.
- رستميزاده، رضا، 1382، «الگوهاي تربيتي در قصص قرآن کريم»، پيوند، ش 282 و 283.
- رضاپور، يوسف، 1380، «درآمدي بر فلسفه تعليم و تربيت در الميزان»، علامه، ش 1، ص72-43
- رمضاني، فاطمه و مسعود حيدري، 1391، «روش‌هاي تربيت اجتماعي کودک بر اساس قرآن و نهج البلاغه»، پژوهش در برنامه‌ريزي درسي، سال نهم، دوره دوم، ش 6(پياپي 33)، ص19-1.
- سيلور، ج. گ و الکساندر، و. م. و لوئيس، آ. ج، 1380، برنامه‌ريزي درسي براي تدريس و يادگيري بهتر، ترجمه: غلامرضا خويي‌نژاد، مشهد، آستان قدس رضوي.
- شاملي، نصرالله، کهندل جهرمي، مرضيه و زهرا قاسم‌نژاد، 1390، «معناشناسي سيستماتيک و رسم شبکه معنايي واژه قانون و مترادفات آن در قرآن کريم»، حسنا، سال سوم، ش 9، 113-85.
- شريعتمداري، علي، 1370، تعليم و تربيت اسلامي، چ يازدهم، تهران، اميرکبير.
- شعباني، حسن، 1384، مهارت‌هاي آموزشي و پرورشي (روش‌ها و فنون تدريس)، چ نوزدهم، تهران، سمت.
- شکوهي، غلامحسين، 1383، مباني و اصول آموزش و پرورش، چ نوزدهم، مشهد، به نشر.
- شيرازي، صدرالدين محمد، 1425ق، الحکمة المتعاليه في الاسفار التعطيلة الاربعه، تهران، طليعه نور.
- صابري، رضا، قنديلي، سيدجواد و عباسعلي رستمي‌نسب، 1389، «سازمان‌دهي محتواي برنامه‌‌هاي درسي با الهام از آيات قرآن کريم»، معرفت در دانشگاه اسلامي، سال چهاردهم، شماره 1، ص153-132.
- صادق‌پور، محمدحسين، 1379، «نگاهي به الگوهاي مثبت و منفي در قرآن»، مشکوه، ش 66، ص101-84.
- صانعى، سيدمهدى، 1380، پژوهشى در تعليم و تربيت اسلامى، بىجا، سناباد.
- صدري‌فر، نبي‌الله و سيدابوالقاسم موسوي، 1391، «شاخص‌ها و اهداف تربيتي انبياء در قرآن»، آفاق دين، سال 2، ش 8، ص181-157.
- صدوق، ابي‌جعفر محمد بن علي بن الحسن، ۱۴۱۷ق، الامالي، قم، مؤسسه بعثت.
- طباطبايي، سيدمحمدحسين، 1363، تفسير الميزان، ترجمه: محمدباقر موسوي همداني، تهران، رجا.
- طوسي، اسدالله، 1392، رابطه قرآن و تعليم و تربيت، برگرفته از سايت انديشه قم به نشاني:
- http://www.andisheqom.com/Files/quranshenasi
- عباسي‌مقدم، مصطفي، 1382، کتاب روش، پيش شماره 1، برگرفته از سايت حوزه:
- http://www.hawzah.net/fa/magazine
- فيض کاشاني، مولي محسن، ۱۴۰۲ق، المحجة البيضاء، تصحيح و تعليق: علي‌اکبر غفاري، بيروت، مؤسسه الاعلمي للمطبوعات.
- قائمي‌مقدم، محمدرضا، 1387، «روش تربيتي تذکر در قرآن کريم»، تربيت اسلامي، سال دوم، ش 6، ص92-87.
- قاسم‌پور دهاقاني، علي و احمدرضا نصر اصفهاني، 1390، «رويکرد معنوي و برنامه درسي»، پژوهش در مسائل تعليم و تربيت اسلامي، سال نوزدهم، دوره جديد، ش 13، ص92-71.
- قنديلي، سيدجواد، 1387، «بررسي واژه¬ها و مفاهيم اساسي برنامه درسي در قرآن و حديث»، علوم انساني، سال شانزدهم، ش 73، ص59-37.
- گلستاني، سيد‌هاشم و مريم شکريان دهکردي، 1387، «فلسفه تعليم و تربيت در اسلام با تکيه بر آيات قرآن کريم و نهج البلاغه»، علوم قرآن و حديث (کوثر)، ش 29، ص12-5.
- لوي، آ، ريچ، 1383، مباني برنامه‌ريزي آموزشي، برنامه‌ريزي مدارس، ترجمه: فريده مشايخ، تهران، مدرسه.
- لطفي، اميرعلي، 1389، «درآمدي بر مطالعه قرآن به روش سيستمي و با رويکرد شبکه‌اي»، قرآن و علم، سال چهارم، ش 6، ص145-111.
- مجلسي، محمدباقر، 1403ق، بحار الانوار، بيروت، دار الاحياء التراث الاسلامية.
- محمدي ري‌شهري، محمد، 1384، منتخب ميزان الحکمه، ترجمه: حميدرضا شيخي، چ سوم، قم، دار الحديث.
- مصباح‌الهدي، مصطفي، 1388، «روش‌هاي تربيت در داستان حضرت موسي در قرآن»، پژوهش‌هاي قرآني، ش 59 و 60.
- مطهري، مرتضي، 1382، تعليم و تربيت در اسلام، چ چهلم، تهران، صدرا.
- ملکي، حسن، 1376، برنامه‌ريزي درسي (راهنماي عمل)، تهران، مدرسه.
- ـــــ، 1379، مباني برنامه‌ريزي درسي آموزش متوسطه، تهران، سمت.
- ـــــ، 1386، مقدمات برنامه‌ريزي درسي، تهران، سمت.
- ـــــ، 1385، ديدگاه برنامه درسي فطري‌ـ معنوي «مبتني بر فلسفه تعليم و تربيت اسلامي»، کنگره علوم انساني، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
- مهرمحمدي، محمود و همكاران، 1381، برنامه درسي: نظرگاه‌ها، رويكردها و چشم‌اندازها، مشهد،
- آستان قدس رضوي.
- موسي‌پور، نعمت‌الله، 1382، مباني برنامه‌ريزي آموزش متوسطه، مشهد، آستان قدس رضوي و دانشگاه شهيد باهنر.
- ميرزابيگي، علي، 1380، برنامه‌ريزي درسي و طرح درسي و طرح درس در آموزش رسمي و تربيت نيروي انساني، تهران، يسطرون.
- وطني، اسدالله، 1375، «ويژگي‌هايي از قرآن به‌عنوان محتواي تربيتي با توجه به هدف‌هاي کلي تعليم و تربيت»، پايان‌نامه کارشناسي ارشد، دانشکده علوم تربيتي و روان‌شناسي، دانشگاه علامه طباطبايي.
- هاشمي، سيدحسين، 1389، «رابطه تعليم و تربيت از منظر قرآن»، پژوهش‌هاي قرآني، سال شانزدهم، ش 61، ص113-76.
- John J. Cecero & Tracy A. Prout (2011). Measuring Faculty Spirituality and Its Relationship to Teaching Style. Religion & Education, 38:2, 128-140
- Meehan, Christopher (2002): Promoting Spiritual Development in the Curriculum. Pastoral Care in Education: An International Journal of Personal, Social and Emotional Development, 20:1, 16-24.
- Myers, C.B & Myers, L.K (1990). An Introduction to Teaching and Schools.Holt, Rinehart and Winstion, Inc.
- Patricia, L. Roberts and Richard D. Kellough. (2004). Aguide for developing Interdisciplinary the matic units, upper saddle River, New Jersey.
شیوه ارجاع به این مقاله:
RIS
Mendeley
BibTeX
APA
MLA
HARVARD
VANCOUVER
امیری، مهدی، پرتابیان، اکبر، امیری، زهره.(1393) بررسی تطبیقی عوامل و عناصر تشکیل دهنده‌ی برنامه‌ی درسی با قرآن کریم. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 6(2)، 97-118
مهدی امیری؛ اکبر پرتابیان؛ زهره امیری."بررسی تطبیقی عوامل و عناصر تشکیل دهنده‌ی برنامه‌ی درسی با قرآن کریم". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 6، 2، 1393، 97-118
امیری، مهدی، پرتابیان، اکبر، امیری، زهره.(1393) 'بررسی تطبیقی عوامل و عناصر تشکیل دهنده‌ی برنامه‌ی درسی با قرآن کریم'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 6(2), pp. 97-118
