اسلام و پژوهش‌های تربیتی، سال دهم، شماره اول، پیاپی 19، بهار و تابستان 1397، صفحات 57-71

    تأثیر آموزش هوش معنوی اسلامی بر افزایش امیدواری دانش‌‌آموزان ابتدایی شهر قم

    نوع مقاله: 
    پژوهشی
    نویسندگان:
    ✍️ رضا جعفری هرندی / دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه قم، قم، ایران / rjafarih@gmail.com
    محمد ستایشی اظهری / استاد مدعو گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران / Setayeshi_m@yahoo.com
    سیف‌اله فضل‌الهی قمشی / استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی قم، قم، ایران / fazlollahigh@qom-iau.ac.ir
    صفحه‌ها: 57-71 تاریخ دریافت: 1396/12/28 تاریخ پذیرش: 1397/05/13
    چکیده: 
    امیدواری با بازده های مهمی همراه است و می تواند در رسیدن به اهداف و حل مشکلات، نقش بسزایی ایفا کند. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش هوش معنوی در افزایش امیدواری دانش آموزان ابتدایی شهر قم بوده است. روش تحقیق، شبه آزمایشی، و از نوع پیش آزمون- پس آزمون، با گروه گواه است. جامعه‌ی آماری، دانش آموزان پسرِ پایه‌ی ششم ابتدایی بودند که در سال97-1396 تحصیل می کردند. از میان آنها دو گروه آزمایشی و گواه، با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای، به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شدند، که تعداد هر گروه30 نفر بود. گروه آزمایش به طور منظم به مدت هشت جلسه در دوره‌ی آموزش هوش معنوی حضور یافتند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه‌ی امیدواری اشنایدر، هریس، اندرسون، هولرن، ایرونیگ، سیگمون و هنری (1991) با ضریب آلفای کرونباخ 86/0 استفاده شد. نتایج پژوهش از اثربخشی معنادار آموزش هوش معنوی بر افزایش امیدواری حکایت داشت. هوش معنوی و ارتقا آن می تواند در پیشگیری از مشکلات تحصیلی تأثیرگذار باشد. بنابراین، یافته های پژوهش حاضر برای مشاوران، به خصوص مشاوران مذهبی، در جهت بالا بردن سطح امیدواریِ دانش آموزان قابل استفاده است.
    کلمات کلیدی: 
    امیدواری
    هوش معنوی اسلامی
    دانش‌آموزان ابتدایی شهر قم
    Article data in English (انگلیسی)
    Title: 
    The Effect of Teaching Islamic Spiritual Intelligence on Raising Hopefulness in Qom's Elementary Students
    Abstract: 
    Hopefulness has important outcomes and can play a significant role in achieving goals and solving problems. This study aims at investigating the effectiveness of spiritual intelligence training in increasing the hopefulness of elementary school students in Qom. The research method is quasi-experimental and pre-test-posttest with control group. The statistical population included the sixth grade male students of elementary school who were studying in 2017-2018. Among them, two experimental and control groups were selected randomly using multi-stage cluster sampling method, each group having 30 members. The experimental group regularly participated in eight sessions of spiritual intelligence training. To collect data, the Schneider, Harris, Anderson, Halloran, Irving, Sigmund and Henry scale (1991) with 0.86 Cronbach's alpha coefficient was used. The results of the study indicated that spiritual intelligence training had a significant effect on hopefulness. Spiritual intelligence and its promotion can be effective in preventing study problems. Therefore, the findings of the present study can be used by advisers, especially religious advisers, to raise the level of students' hopefulness
    Keywords: 
    : Islamic spiritual intelligence
    hopefulness
    elementary students
    References: 
    References: 
    • باقری زنجانی اصل منفرد، لیلا و انتصار فومنی، غلامحسین، 1394، «اثر امیددرمانی گروهی بر تاب‌آوری و امید به زندگی در بیماران مبتلا به سرطان پستان شهر زنجان»، مدیریت ارتقاي سلامت، دوره5، ش4، ص 56-67.
    • تميمي آمدي، عبدالواحد بن‌ محمد، 1366، غرر الحكم و درر الكلم، شرح آقاجمال خوانساري، قم، دفتر تبليغات اسلامي.
    • جامی، عبدالرحمن، 1381، نقد الفصوص فی شرح نقش الفصوص، تهران، مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران.
    • حيدري، اعظم؛ كوروش‌نيا، مريم؛ حسینی، سیده مریم، 1394، «رابطه بين هوش معنوي و شادکامي به واسطه بهزيستي روان‌شناختي»، روش‌ها و مدل‌هاي روان‌شناختي، دوره6، ش21، ص73-85.
    • خداپناهی، کریم، و همکاران، 1390، «ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس امید اشنایدر»، روان‌شناسی کاربردی، ش19، ص23-7.
    • روح‌نواز، هانیه، 1396، بررسی تأثیر آموزش هوش معنوی بر افزایش هوش معنوی و انگیزش تحصیلی دانشجویان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم.
    • سهرابی، فرامرز و ناصری، اسماعیل، 1388، «بررسی مفهوم و مؤلفه‌های هوش معنوی و ساخت ابزاری برای سنجش آن»، پژوهش در سلامت روان‌شناختی، سال ششم، ش 3، ص69-77.
    • سهرابی، فرامرز، 1396، «هوش معنوی از منظر قرآن و روایات»، معارف قرآنی، سال سی‌ام، ش8، ص55-29.
    • صالحی، مهدیه و داودی، شفیقه، 1395، «رابطه هوش معنوی با انگیزه پیشرفت در دانش‌آموزان»، مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، سال دوم، ش 4، ص64-53.
    • صبا، بهمن و اصل‌فتاحی، بهرام، 1396، «تأثیر آموزش هوش معنوی با تأکید بر آموزه‌های قرآنی، بر واکنش به‌ استرس تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی دانش‌آموزان پسر دورة متوسطه شهرستان شبستر»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، سال سوم، ش 2، ص136-117.
    • عبداله‌زاده، حسن، و همکارن، 1388، آزمون هوش معنوی، تهران، روان‌سنجی.
    • غباری‌بناب، باقر، و همکاران، 1387، «هوش معنوی»، اندیشه نوین تربیتی، سال دهم، ش3، ص147-125.
    • فرانک‌پور، فرناز، و همکاران، 1389، «رابطه هوش معنوی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان در سال تحصیلی 90-89»، زن و مطالعات خانواده، سال نهم، ش 3، ص119-97.
    • فرهنگی، علی، و همکاران، 1388، «هوش پیش‌بینی کنندة رهبری تحول آفرین: بررسی روابط میان هوش معنوی، هوش عاطفی و رهبری تحول‌آفرین»، علوم مدیریتی ایران، سال 15، ش 4، ص31-57.
    • قاسمی، حیمد، و همکاران، 1394، «ارتباط میان هوش معنوی و انگیزه داوطلبی در انجمن‌های ورزشی وزارت آموزش و پرورش»، تعلیم و تربیت، ش 124، ص161-139.
    • قنبری، سیروس و کریمی، ایمان، 1395، «مؤلفه‌های هوش معنوی در نهج‌البلاغه»، پژوهشنامه نهج ‌البلاغه، سال3‌، ش 4، ص99-119.
    • کرمانی، زهرا و خداپناهي، محمدكريم، حيدري، محمود،1390، «ويژگي‌هاي روان‌سنجي مقياس اميد اسنايدر»، روانشناسی کاربردی، دوره 5، ش3، پیاپی19، ص7-23.
    • محمودی‌راد، غلامحسین و باقریان، فاطمه، 1394، «تأثیر آموزش هوش معنوی بر استرس شغلی پرستاران»، مدیریت پرستاری، سال4، ش4، ص79-69.
    • مطهری، مرتضی، 1384، مجموعه آثار، قم، صدرا.
    • منصوری، رضا، و همکاران، 1395، «اثربخشی آموزش مؤلفه‌های هوش معنوی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع دبیرستان»، مرکز مطالعات و توسعه علوم پزشکی، سال هفتم، ش3، ص81-74.
    • مهرابی، ابراهیم، 1392، «اقتراحی (پیشنهادی) در متافیزیک هوش معنوی در اسلام»، انسان‌پژوهی دینی، ش29، ص5-30.
    • یدالله‌پور، محمدهادی و فاضلی‌کبریا، مهناز، 1393، «بررسی تطبیقی مفهوم هوش معنوی از منظر روان‌شناسی و اسلام»، اسلام و سلامت، ش1، ص48-57.
    • Ahrens, A. H., & Haaga, D. A. 1993. The specificity of attributional style and expectations to positive and negative affectivity, depression, and anxiety. Cognitive therapy and research, 171, 83-98.
    • Alarcon, G. M., Bowling, N. A., & Khazon, S. 2013. Great expectations: A meta-analytic examination of optimism and hope. Personality and Individual Differences, 547, 821-827.
    • Amram, Y. 2005. Intelligence Beyond IQ: The contribution of emotional and spiritual intelligences to effective business leadership. Institute of transpersonal psychology, 35-39.
    • Coduti, W. A., & Schoen, B. 2014. Hope model: A method of goal attainment with rehabilitation services clients. Journal of Rehabilitation, 802, 30.
    • Ellis, A., & Knaus, W.J. 1977. Overcoming procrastination: Or how to think and act rationally in spite of life's inevitable hassles. New York: Institute for Rational Living.
    • Emmons, R. A. 2000. Is spirituality an intelligence? Motivation, cognition, and the psychology of ultimate concern. The International Journal for the psychology of Religion, 10(1), 3-26.
    • Feldman, D. B., & Snyder, C. R. 2005. Hope and the meaningful life: Theoretical and empirical associations between goal–directed thinking and life meaning. Journal of Social and clinical Psychology, 243, 401-421.
    • Fowler, D. R., Weber, E. N., Klappa, S. P., & Miller, S. A. 2017. Replicating future orientation: Investigating the constructs of hope and optimism and their subscales through replication and expansion. Personality and Individual Differences, 116, 22-28.
    • French, M. T., Homer, J. F., Popovici, I., & Robins, P. K. 2015. What you do in high school matters: High school GPA, educational attainment, and labor market earnings as a young adult. Eastern Economic Journal, 413, 370-386.
    • Goda, Y., Yamada, M., Kato, H., Matsuda, T., Saito, Y., & Miyagawa, H. 2015. Procrastination and other learning behavioral types in e-learning and their relationship with learning outcomes. Learning and Individual Differences, 37, 72-80.
    • Goda, Y., Yamada, M., Matsuda, T., Kato, H., Saito, Y., & Miyagawa, H. 2013. Effects of Help Seeking Target Types on Completion Rate and Satisfaction in E-Learning.
    • Hussain, I., & Sultan, S. 2010. Analysis of procrastination among university students. Procedia Social and Behavioral Sciences, 5, 1897–1904.
    • Klassen, R. M., Krawchuk, L. L., Lynch, S. L., & Rajani, S. 2008. Procrastination and motivation of undergraduates with learning disabilities: A mixed-methods inquiry.
    • Krok, D. 2015. The role of meaning in life within the relations of religious coping and psychological well-being. Journal of Religion and Health, 546, 2292-2308.
    • Learning Disabilities Research and Practice, 233), 137–147.
    • Nasel, D. 2004. Spiritual orientation in relation to spiritual intelligence: A consideration of traditional Christianity and New Age/individualistic spirituality (Doctoral dissertation, University of South Australia).
    • Oehrlein, P. 2009. Determining the Future Income of College Students.
    • Onwuegbuzie, A. J. 2004. Academic procrastination and statistics anxiety. Assessment and Evaluation in Higher Education, 291), 3–19.
    • Owens, A. M., & Newbegin, I. 1997. Procrastination in high school achievement: A causal structural model. Journal of Social Behavior and Personality, 124, 869–887.
    • Özer, B. U., Demir, A., & Ferrari, J. R. 2009. Exploring academic procrastination among Turkish students: Possible gender differences in prevalence and reasons. The Journal of Social Psychology, 1492, 241–257.
    • Özer, B.U., & Saçkes, M. 2011. Effects of academic procrastination on college students' life satisfaction. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12, 512–519.
    • Proceedings of INTED 2013 (pp. 1399–1403).
    • Psychology, 334), 387–394.
    • Rothblum, E. D., Solomon, L. J., & Murakami, J. 1986). Affective, cognitive, and behavioral differences between high and low procrastinators. Journal of Counseling
    • Satici, S. A. 2016. Psychological vulnerability, resilience, and subjective well-being: The mediating role of hope. Personality and Individual differences, 102, 68-73.
    • Schouwenburg, H.C., Lay, C., Pychyl, T.A., & Ferrari, J.R. 2004. Counseling the procrastinator in academic settings. Washington, D.C.: American Psychological Association
    • Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T.,... & Harney, P. 1991. The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of personality and social psychology, 604, 570.
    • Solomon, L. J., & Rothblum, E. D. 1984). Academic procrastination: Frequency and cognitive-behavioral correlates. Journal of Counseling Psychology, 314), 503–509.
    • Tan, C.X., Ang, R.P., Klassen, R.M., Yeo, L.S.,Wong, I.Y.F., Huan, V.S., & Chong,W.H. 2008. Correlates of academic procrastination and students' grade goals. Current Psychology, 27, 135–144.
    • Tice, D.M., & Baumeister, R.F. 1997. Longitudinal study of procrastination, performance, stress, and health: The costs and benefits of dawdling. Psychological Science, 8, 454–458.
    • Tucker, R., Wingate, L., O'Keefe, V., Mills, A., Rasmussen, K., Davidson, C., & Grant, D. 2013. Rumination and suicidal ideation: The moderating roles of hope and optimism. Personality and Individual Differences, 555, 606–611.
    • van Eerde,W. 2003. Ameta-analytically derived nomological network of procrastication. Personality and Individual Differences, 35, 1401–1418.
    • Wigglesworth, C. 2006. Why spiritual intelligence is essential to mature leadership. Integral Leadership Review, 6(3), 1-17.
    • Zohar, D., Marshall, I., & Marshall, I. N. 2000. SQ: Connecting with our spiritual intelligence. Bloomsbury Publishing USA.
    • بازدید: 70
    شیوه ارجاع به این مقاله: RIS Mendeley BibTeX APA MLA HARVARD VANCOUVER

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    جعفری هرندی، رضا، ستایشی اظهری، محمد، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله.(1397) تأثیر آموزش هوش معنوی اسلامی بر افزایش امیدواری دانش‌‌آموزان ابتدایی شهر قم. دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 10(1)، 57-71

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    رضا جعفری هرندی؛ محمد ستایشی اظهری؛ سیف‌اله فضل‌الهی قمشی."تأثیر آموزش هوش معنوی اسلامی بر افزایش امیدواری دانش‌‌آموزان ابتدایی شهر قم". دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 10، 1، 1397، 57-71

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    جعفری هرندی، رضا، ستایشی اظهری، محمد، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله.(1397) 'تأثیر آموزش هوش معنوی اسلامی بر افزایش امیدواری دانش‌‌آموزان ابتدایی شهر قم'، دو فصلنامه اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 10(1), pp. 57-71

    APA | MLA | HARVARD | VANCOUVER

    جعفری هرندی، رضا، ستایشی اظهری، محمد، فضل‌الهی قمشی، سیف‌اله. تأثیر آموزش هوش معنوی اسلامی بر افزایش امیدواری دانش‌‌آموزان ابتدایی شهر قم. اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 10, 1397؛ 10(1): 57-71